مهاجرت DNS چیست؟ ۵ اشتباه رایجی که در آن رخ می دهد

مهاجرت DNS یا DNS Migration برخلاف ظاهر ساده‌اش، یکی از فرایندهایی می باشد که خطاهای رایج و پرهزینه در آن بیش از چیزی است که بسیاری تصور می‌کنند. DNS بخشی حیاتی از زیرساخت اینترنت است و هرگونه خطای آن می‌تواند بلافاصله پیامدهایی جدی، مانند از دسترس خارج شدن وب‌سایت‌ها، اختلال در ارسال و دریافت ایمیل و قطع سرویس‌ها را به‌دنبال داشته باشد.

با توجه به اینکه DNS معمولاً در پس‌زمینه عمل می‌کند، تشخیص مشکلات ناشی از مهاجرت اغلب دشوار است و رفع آنها نیز پس از وقوع، زمان‌بر و پیچیده خواهد بود.

در این مقاله به ۵ اشتباه رایج فرآیند مهاجرت DNS پرداخته خواهد شد و راهکارهایی برای پیشگیری از آنها ارائه می‌شود. آشنایی با این خطاهای رایج می‌تواند به تداوم، سرعت و امنیت خدمات شما در طول انتقال، کمک شایانی نماید.

مهاجرت DNS چیست؟

معنای مهاجرت DNS، انتقال Zone یک دامنه از یک ارائه‌دهنده DNS به ارائه‌دهنده‌ای دیگر است. در این فرایند، تمامی رکوردهای DNS از جمله A، MX، TXT و CNAME، همراه تنظیمات nameserver، به زیرساخت جدید منتقل می‌شوند. هدف اصلی، بازسازی دقیق پیکربندی موجود DNS روی بستری متفاوت است، به‌گونه‌ای که عملکرد آن بدون اختلال ادامه یابد.

پس از آماده‌سازی کامل پیکربندی جدید، گام نهایی، بروزرسانی nameserver های دامنه در رجیسترار (Registrar) است. پس از آن، تمام درخواست‌های DNS دامنه موردنظر در سطح جهانی، به سمت سرویس‌دهنده جدید هدایت می‌شوند.

دلایل متعددی برای مهاجرت DNS وجود دارد؛ مانند افزایش پایداری خدمات (Uptime)، بهره‌گیری از زیرساخت‌های Anycast جهانی، قابلیت‌هایی نظیر GeoDNS یا خروج از پلتفرم‌هایی که دیگر پاسخگوی نیازهای فنی و پشتیبانی موردانتظار نیستند.

با وجود اینکه فرایند موردنظر در ظاهر ساده و دارای مراحل مشخصی به نظر می‌رسد اما پیچیدگی آن در جزئیات نهفته است. مهاجرت DNS در سطوح مختلفی از زیرساخت اجرا می‌شود و موفقیت آن مستلزم هماهنگی دقیق تمامی اجزا است. هرگونه ناهماهنگی، حتی در یک بخش، می‌تواند موجب هدایت کاربران به سرویس‌های قدیمی یا عدم دریافت پاسخ از سامانه گردد.

تصویر(۱)

چرا اشتباه در مهاجرت DNS خطرناک است؟

DNS نقشی حیاتی در تعیین نحوه دسترسی کاربران و سامانه‌ها به خدمات شما ایفا می‌کند. بروز خطا در فرآیند مهاجرت DNS ممکن است منجر به از دسترس خارج شدن وب‌سایت، اختلال در ارسال و دریافت ایمیل‌ها یا توقف عملکرد API ها و سامانه‌های یکپارچه‌سازی شود. این اختلالات صرفاً مشکلات فنی محسوب نخواهند شد بلکه می‌توانند به‌عنوان تهدیداتی مستقیم برای کسب‌وکار شما تلقی شوند. زمانی که DNS دچار اختلال می‌گردد، ارتباط کاربران با برند شما قطع، تعاملات مختل و اعتبار سازمان زیر سؤال خواهد رفت.

علاوه بر این، بسیاری از مشکلات مرتبط با DNS بلافاصله آشکار نمی‌شوند. به‌دلیل کش شدن اطلاعات در سرورهای DNS بازگشتی (Recursive DNS servers)، مرورگرها و ارائه‌دهندگان اینترنت (ISPها)، ممکن است تا چندین ساعت پس از اعمال تغییرات، علائم اختلال قابل مشاهده نباشند. بنابراین، پیشگیری از بروز خطا قبل آغاز فرآیند مهاجرت، اهمیت بالایی داشته و باید در اولویت قرار گیرد.

۵ اشتباه رایج در مهاجرت DNS

در ادامه، به ۵ اشتباه رایج که افراد مبتدی حین مهاجرت DNS مرتکب می‌شوند و نحوه جلوگیری از آنها پرداخته خواهد شد:

۱. فراموش کردن تغییر nameserver های دامنه

پس از کپی کردن رکوردهای DNS روی ارائه‌دهنده جدید، گام اساسی، بروزرسانی nameserver های دامنه در رجیسترار است. این مرحله اغلب نادیده گرفته می‌شود اما بدون انجام آن، دامنه همچنان از سرویس‌دهنده پیشین استفاده خواهد کرد. در نتیجه، تغییرات اعمال‌شده بی‌اثر بوده و فرآیند مهاجرت DNS ناقص باقی می ماند.

موضوع زمانی پیچیده‌تر می‌شود که حساب کاربری شما نزد سرویس‌دهنده قبلی غیرفعال یا منقضی گردد؛ در این حالت، دامنه شما به‌طور کلی از دسترس خارج خواهد شد که به معنای از کار افتادن سرویس‌ها و نارضایتی کاربران است.

در صورتی که از nameserver های اختصاصی تحت دامنه خود استفاده می‌نمایید (مانند ns1.example.com)، فراموش نکنید که رکوردهای Glue را نیز بروزرسانی کنید. Glue record ها، رکوردهای خاصی در سطح پنل دامنه هستند که nameserver های اختصاصی را به آدرس‌های IP آنها متصل می‌کنند. در صورت عدم بروزرسانی Glue record ها، حتی اگر سایر تنظیمات به‌درستی انجام شده باشند، مترجم‌ها (resolvers) قادر به یافتن nameserver های شما نخواهند بود.

تصویر(۲)

۲. باقی گذاشتن رکوردهای NS متصل به سرویس‌دهنده قبلی

تغییر nameserver ها در سطح رجیسترار به‌تنهایی کافی نیست؛ لازم است رکوردهای NS (Name Server) درون زون DNS نیز به‌دقت بررسی شوند. این رکوردها تعیین می‌کنند که کدام nameserver ها مسئول پاسخ‌گویی برای دامنه یا زیردامنه‌های آن هستند. در صورتی که این رکوردها همچنان به nameserver های سرویس‌دهنده پیشین اشاره داشته باشند، ممکن است منجر به بروز ناهماهنگی و هدایت نادرست درخواست‌ها شود.

این خطا از جمله مواردی است که به‌سادگی نادیده گرفته می‌شود زیرا در مراحل ابتدایی ممکن است سامانه بدون مشکل عمل کند. با این حال، برخی مترجم‌های بازگشتی (recursive resolvers) ممکن است به‌جای تبعیت از رجیسترار، رکوردهای NS داخل زون را در نظر بگیرند. چنین ناهماهنگی‌هایی می‌توانند موجب اختلال در فرآیند ترجمه شوند؛ مشکلاتی که معمولاً به‌سختی قابل تشخیص و ردیابی هستند.

بنابراین، پس از افزودن زون DNS در سرویس‌دهنده جدید، ضروری است که صحت تمامی رکوردهای NS مورد بررسی قرار گیرد تا اطمینان حاصل شود که تنها nameserver های معتبر و فعلی در آنها ثبت شده‌اند. هرگونه ارجاع به nameserver های قدیمی باید حذف شود.

۳. افزودن رکوردهای ناقص یا ناسازگار با سرویس‌دهنده جدید

بسیاری از کاربران بر این باور هستند که فرآیند انتقال زون باید بدون نقص و به‌صورت کامل انجام شود اما در واقعیت، مهاجرت‌های DNS به‌ندرت کاملاً بی‌اشکال پیش می‌روند. یکی از شایع‌ترین چالش‌ها، افزودن رکوردهایی است که یا توسط سرویس‌دهنده جدید به‌طور کامل پشتیبانی نمی‌شوند یا وابسته به زیرساخت‌های خاصی در بستر پیشین هستند.

برخی رکوردها مانند ALIAS، ANAME و Redirect برای عملکرد صحیح به مؤلفه‌هایی نظیر وب‌سرورها متکی‌ هستند که تنها درون محیط سرویس‌دهنده قبلی در دسترس بوده‌اند. پس از انتقال، این زیرساخت‌ها دیگر موجود نخواهند بود و در نتیجه، رکوردهای وابسته بدون پیکربندی مجدد یا جایگزین مناسب، کارایی نخواهند داشت. برخی موارد ممکن است این رکوردها در رابط مدیریتی سرویس‌دهنده جدید نمایش داده شوند اما به‌دلیل نبود پشتوانه زیرساختی، عملاً بی‌اثر باشند.

همچنین تمام سرویس‌دهندگان DNS از قالب‌های استاندارد مانند BIND برای تهیه خروجی از فایل‌های Zone پشتیبانی نمی‌کنند. در صورتی‌که فرمت خروجی با استانداردهای مورد انتظار سرویس‌دهنده جدید هم‌خوانی نداشته باشد، ممکن است در هنگام افزودن، برخی رکوردها نادیده گرفته شوند یا به‌اشتباه تفسیر گردند.

برای جلوگیری از چنین مشکلاتی، توصیه می‌شود روش AXFR برای انتقال زون استفاده گردد. این روش، دقیق‌ترین و مطمئن‌ترین شیوه برای انتقال کامل تمامی رکوردها بین دو سامانه DNS به‌شمار می‌رود. در مواردی که امکان استفاده از AXFR وجود ندارد، لازم است تمام رکوردهایی که به صورت دستی اضافه شده، دقیق و جامع بررسی شوند تا از صحت و عملکرد صحیح آنها اطمینان حاصل گردد.

تصویر(۳)

۴. عدم آزمایش پیکربندی جدید DNS پیش از اعمال تغییرات

فعال‌سازی سامانه DNS بدون انجام آزمایش، کاری پرخطر است. بسیاری از کاربران، این مرحله حیاتی را نادیده گرفته و بدون بررسی صحت تنظیمات، اقدام به تغییر nameserver ها می‌کنند؛ تصمیمی که می‌تواند منجر به اختلالات جدی در سرویس‌ها، از دسترس خارج شدن وب‌سایت‌ها، توقف ارسال ایمیل‌ها و آغاز فرآیندهای پرتنش رفع اشکال در شرایط بحرانی شود.

پیش از اعمال هرگونه تغییر در nameserver ها، ضروری است که پیکربندی جدید DNS با ارسال درخواست (query) مستقیم به nameserver های مقصد، مورد آزمایش قرار گیرد. با استفاده از ابزارهایی نظیر dig یا nslookup، می‌توان صحت بازگشت رکوردها و تطابق آنها با مقادیر مورد انتظار را بررسی کرد. در صورتی که از ابزارهای اختصاصی یا وابسته به DNS استفاده می‌کنید، لازم است عملکرد صحیح آنها نیز در چارچوب پیکربندی جدید مورد ارزیابی قرار گیرد.

با توجه به ماهیت کش‌شونده DNS در لایه‌هایی مانند سرورهای DNS بازگشتی، مرورگرها و ارائه‌دهندگان اینترنت، هرگونه خطا پس از فعال‌سازی ممکن است برای مدت زمان قابل توجهی باقی بماند و امکان اصلاح فوری آن وجود نداشته باشد. اجرای آزمون‌های دقیق پیش از تغییر nameserver ها، این امکان را فراهم می‌سازد که مشکلات پنهان پیش از مشاهده توسط کاربران نهایی، شناسایی و رفع شوند.

۵. صرف‌نظر از مهاجرت DNS آزمایشی هنگام انتقال چند zone

در صورتی‌که چندین دامنه یا زیردامنه را مدیریت می‌کنید، از مهاجرت همزمان تمام آنها اجتناب نمایید. بهتر است ابتدا یک DNS Migration آزمایشی برای تعداد محدودی از zone ها انجام شود. با این روش، می‌توانید اطمینان یابید که کل فرآیند، شامل تهیه خروجی، افزودن، بررسی صحت رکوردها و بروزرسانی nameserver ها، مطابق انتظار عمل می‌کنند.

مهاجرت‌های آزمایشی به شما کمک می‌کنند تا مشکلات غیرمنتظره را پیش از آنکه بر محیط عملیاتی تأثیر بگذارند، شناسایی نمایید. پس از آنکه زون های آزمایشی با موفقیت منتقل و تایید شدند، می‌توانید همان مراحل را با اطمینان بیشتر و ریسک بسیار کمتر برای سایر زون ها اجرا کنید. این رویکرد به‌ویژه هنگام کار با صدها دامنه یا زیرساخت‌های حیاتی، بسیار ارزشمند خواهد بود.

تصویر(۴)

بهترین راهکارها برای اجرای روان و بدون نقص مهاجرت DNS

هرچند پیشگیری از خطاها نقشی کلیدی در موفقیت مهاجرت دارد، پیروی از رویه‌های استاندارد و اثبات‌شده نیز برای اجرای حرفه‌ای این فرآیند ضروری است. در ادامه، مهم‌ترین اقدامات پیشنهادی برای کاهش ریسک و به‌حداکثر رساندن موفقیت مهاجرت DNS آورده شده است:

۱. کاهش مقدار TTL پیش از مهاجرت DNS

حداقل ۴۸ ساعت پیش از آغاز فرآیند، مقدار TTL (Time To Live) رکوردهای DNS را به ۳۰۰ ثانیه (۵ دقیقه) کاهش دهید. این کار باعث می‌شود تا تغییرات به‌سرعت در سراسر شبکه اعمال شده و مدت زمان کش شدن داده‌ها به حداقل برسد. با پایان موفقیت‌آمیز DNS Migration و اطمینان از صحت عملکرد، می‌توانید مقدار TTL را به سطح قبلی یا استاندارد بازگردانید تا عملکرد بهینه و بار کمتر روی سرورهای DNS بازگشتی حفظ شود.

۲. استفاده از انتقال زون به روش AXFR

در صورتی‌که توسط هر دو سرویس‌دهنده پشتیبانی شود، انتقال Zone از طریق پروتکل AXFR توصیه می‌گردد. این روش امکان انتقال کامل و مستقیم زون DNS را فراهم می‌سازد و از بروز مشکلات مرتبط با ناسازگاری در قالب فایل‌های zone، جلوگیری می‌کند. همچنین احتمال از قلم افتادن رکوردها در فرآیند انتقال به‌شدت کاهش می‌یابد.

۳. همکاری با سرویس‌دهنده‌ای که از DNS Migration پشتیبانی می کند

انتخاب یک سرویس‌دهنده DNS معتبر که خدمات پشتیبانی از مهاجرت ارائه می‌دهد، اهمیت زیادی دارد. در صورت بروز ابهام درباره نحوه پیکربندی رکوردی خاص، بهتر است با تیم پشتیبانی مشورت کنید تا از انجام تغییرات بر مبنای حدس و گمان اجتناب شود. این کار از بروز خطاهای پرهزینه و صرف زمان طولانی برای رفع اشکال جلوگیری خواهد کرد.

۴. تهیه فهرست جامع از رکوردها و وابستگی‌ها

قبل آغاز DNS Migration، یک فهرست دقیق از تمامی رکوردهای DNS و نقش آنها در سرویس‌های مختلف تهیه کنید. این فهرست باید مشخص کند که هر رکورد به کدام عملکرد یا سرویس وابسته است. چنین مدرکی روند اعتبارسنجی پس از مهاجرت DNS را تسهیل کرده و کمک می‌کند تا در صورت حذف یا انتقال ناقص رکوردی خاص، سریعاً آن را شناسایی و اصلاح کنید.

تصویر(۵)

۵. نظارت فعال روی DNS پس از مهاجرت

پس از تغییر nameserver ها، به‌مدت ۲۴ تا ۴۸ ساعت روی DNS خود نظارت داشته باشید. استفاده از ابزارهای مانیتورینگ DNS و بررسی وضعیت دسترسی جهانی (Global Availability) و زمان فعالیت (Uptime Monitoring) بسیار توصیه می‌شود. همچنین، به بازخورد کاربران درباره قطعی‌ها یا اختلالات احتمالی توجه ویژه ای داشته باشید تا بتوانید سریعاً به مشکلات واکنش نشان دهید.

اجرای دقیق این مراحل نه تنها ریسک اختلال در سرویس‌ها را به‌حداقل می‌رساند بلکه موجب افزایش اعتماد، پایداری و عملکرد مناسب سیستم DNS پس از مهاجرت خواهد شد.

نتیجه‌گیری

مهاجرت DNS فرآیندی نیست که به‌طور روزمره انجام گیرد اما زمانی که ضرورت آن ایجاد می شود، باید با دقت و مسئولیت‌پذیری کامل اجرا گردد. حتی یک سهل‌انگاری جزئی در این فرآیند می‌تواند به افزایش زمان قطعی، از دست رفتن داده‌ها یا اختلال در عملکرد سرویس‌ها منجر شود. بنابراین آمادگی کامل، انجام آزمون‌های پیشگیرانه و اعتبارسنجی دقیق تنظیمات، به همان اندازه مراحل فنی مهاجرت، اهمیت دارند.

با پرهیز از ۵ اشتباه رایج در مهاجرت DNS، می‌توان اطمینان حاصل کرد که انتقال به درستی صورت می‌گیرد، خدمات بدون اختلال ادامه می‌یابند و کاربران بدون وقفه به منابع موردنیاز خود دسترسی خواهند داشت.