پاسخ دقیق به سوال “تورم ایندکس چیست” و بررسی عمیق آن، یکی از مشکلات رایج در سئو است که به ویژه بر سایت‌های بزرگ و گاهی سایت‌های متوسط تأثیر می‌گذارد. این موضوع اهمیت زیادی دارد و اگر در یک وب‌سایت متوسط یا بزرگ فعالیت دارید، حتماً باید حداقل یک‌بار آن را بررسی کنید. این مشکل می‌تواند روی بسیاری از سایت‌ها تأثیر بگذارد و بررسی آن ارزشمند است. این مقاله به شما کمک می‌کند تا سلامت ایندکس سایت خود را ارزیابی کرده و اقدامات مؤثری مانند تجمیع محتوا و مدیریت صحیح URL ها را اجرا کنید.
تصویر(۱)
Index Bloat یا تورم ایندکس چیست؟
تورم ایندکس (Index Bloat) زمانی رخ می‌دهد که موتور جستجو، تعداد زیادی صفحه بی‌ارزش، تکراری یا کم‌کیفیت از یک وب‌سایت را ایندکس می‌کند. این پدیده باعث هدر رفت بودجه خزش (Crawl Budget) و تضعیف رتبه کلی سایت در نتایج جستجو می‌شود.
بررسی تورم ایندکس در سئو
حال که پاسخ سوال تورم ایندکس چیست داده شد می بایست این مورد دقیق تر بررسی گردد. تورم ایندکس روی بسیاری از سایت‌ها تاثیر گذار می باشد و نیاز به بررسی دارد تا تاثیر آن روی سایت شما مشخص شود.
اکثر متخصصان سئو در طول سال‌ها نتایج بسیار خوبی از بررسی و مدیریت تورم ایندکس در سئو به دست آورده‌اند. با وجود اهمیت این موضوع، هنوز به خوبی در صنعت سئو دسته‌بندی و مورد بحث قرار نگرفته که در ادامه دلایل این موضوع توضیح داده خواهد شد.
اما پیش از ورود به بحث اصلی، لازم است این موضوع توضیح داده شود. این دیاگرام برای ارائه یک دید کلی ارائه شده است تا آنچه در ادامه مطرح می‌گردد، قابل‌درک باشد.
تصویر(۲)
کادر بیرونی که کل دیاگرام را شامل می‌شود، نشان‌دهنده تمامی URL های سایت می باشد، از جمله مواردی که شامل پارامترهای جدید هستند. به عبارت‌دیگر، این مجموعه حداکثر تعداد ممکن از URL هایی را نشان می‌دهد که می‌توانند یک کد پاسخ ۲۰۰ و صفحه ای معتبر بازگردانند.
درون این مجموعه، زیرمجموعه‌های کوچک‌تری از URL ها قرار دارند. اولین زیرمجموعه، URL هایی می باشند که گوگل آنها را کشف می کند. بدین معنا که گوگل این URL را دیده اما احتمالا هنوز آن را خزش (crawl) یا ایندکس نکرده است. این مرحله، گام بعدی در ساختار مربوطه محسوب می‌شود. وجود اختلاف زیاد بین این کادر قرمز و کادر آبی معمولاً نشان‌دهنده مشکلی در بودجه خزش (crawl budget) است اما این موضوع در حال حاضر موردبحث نیست.
داشتن یک URL در وضعیت کشف‌شده (discovered) لزوماً به این معنا نیست که آن URL ایندکس شده است. بنابراین، مجموعه کوچک‌تر بعدی شامل URL های ایندکس‌شده می باشد. اگر یک URL کشف شده اما ایندکس نشده است، می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. ممکن است گوگل بر اساس برخی سیگنال‌ها تشخیص دهد که صفحه اهمیت چندانی ندارد یا شاید از طریق یک تگ noindex و روش‌های دیگر، به گوگل اعلام شده باشد که نباید ایندکس شود. این مجموعه نیز زیرمجموعه‌ای کوچک‌تر محسوب می‌گردد اما در حال حاضر هدف، بررسی این فاصله نیست.
در نهایت، یک سطح دیگر وجود دارد و آن تفاوت بین URL های ایندکس‌شده و صفحاتی که ترافیک معنادار دریافت می‌کنند، خواهد بود. تعریف “ترافیک معنادار” ممکن است از سایتی به سایت دیگر متفاوت باشد و هر مجموعه‌ای می‌تواند معیار خاص خود را برای آن اعمال کند. اگر اختلاف قابل‌توجهی بین تعداد URL های ایندکس‌شده و تعداد URL هایی که واقعاً ترافیک غیرصفر و معنادار دریافت می‌کنند وجود داشته باشد، این وضعیت نشان‌دهنده مشکل تورم ایندکس (Index Bloat) است و این همان موضوعی می باشد که در این بحث مورد بررسی قرار می‌گیرد.
چه چیزی تورم ایندکس نیست؟
پیش از ورود به بحث اصلی، لازم است چند نکته‌ای که قبلاً مطرح شد، شفاف‌سازی شود. در اینجا، موضوع مورد بحث بودجه خزش (Crawl Budget) نیست. همانطور که پیش‌تر اشاره شد، بودجه خزش زمانی مطرح می‌شود که تعداد زیادی از URL های سایت توسط گوگل بررسی نمی‌شوند. این موضوع می‌تواند به دلیل تولید بیش از حد URL ها یا وجود تعداد بسیار زیاد آنها در سایت باشد. این مشکل معمولاً در وب‌سایت‌های خبری و برخی انجمن‌های بزرگ دیده می‌شود.
همچنین، بحث کنیبالیزیشن (Cannibalization) نیز مطرح نیست، هرچند که این دو مفهوم به هم مرتبط هستند. وقتی تعداد زیادی از صفحات ایندکس‌شده، ترافیکی دریافت نمی‌کنند، دلیل آن شباهت بیش از حد موضوعات این صفحات است. البته اگر تمامی صفحات حول یک موضوع مشابه باشند، مشکل کنیبالیزیشن می‌تواند حتی در سایتی با تنها سه صفحه نیز رخ دهد. با این حال، موضوعی که در اینجا مورد بررسی قرار می‌گیرد، یک مشکل در مقیاس بزرگ‌تر است.
بنابراین، بحث اصلی درباره تفاوت بین دو مجموعه URL می باشد که پیش‌تر توضیح داده شد. تعداد صفحات ایندکس‌شده و تعداد صفحاتی که واقعاً ترافیک معناداری دریافت می‌کنند یا در نتایج جستجو نمایش داده می‌شوند.
مشکل تورم ایندکس چیست؟
چرا این موضوع اهمیت دارد و باید به آن توجه شود؟ ممکن است این سوال مطرح گردد که داشتن تعداد زیادی صفحه ایندکس‌شده بدون ترافیک، چه مشکلی ایجاد می‌کند؟
نخستین نکته، نحوه برخورد گوگل با این صفحات و تأثیر آن بر سایت است. با توجه به تجربیات موجود در صنعت سئو، این موضوع هنوز رسما توسط گوگل تایید یا تعریف نشده است اما شواهد نشان می‌دهند که تعداد زیاد صفحات بدون ترافیک می‌تواند یک سیگنال کیفیت منفی ارسال کند. این موضوع ممکن است روی رتبه کلی سایت یا بخش‌هایی از آن تأثیر بگذارد. اگر یک وب‌سایت دارای تعداد زیادی صفحه کم‌ارزش باشد، صفحاتی که محتوای کافی ندارند، به سوالات کاربران پاسخ مناسبی نمی‌دهند یا باعث بازگشت سریع کاربران به صفحه نتایج جستجو می‌شوند که ممکن است این مسئله بر کل سایت تأثیر منفی بگذارد.
علاوه بر مشکل کنیبالیزیشن، باعث ایجاد برخی مشکلات فنی مرتبط با سئو نیز می شود. اگر تعداد زیادی از URL های سایت ایندکس شوند اما تأثیری در جذب ترافیک نداشته باشند، از دیدگاه سئوی کلاسیک و در چارچوب مفهوم Page Rank، این موضوع می‌تواند منجر به هدر رفتن اعتبار لینک‌ها شود. به عبارت‌دیگر، گوگل ممکن است اعتبار و ارزش صفحه را بین تعداد زیادی از صفحات کم‌ارزش پخش کند، درحالی‌که این اعتبار می‌توانست به صفحات مهم‌تر و دارای پتانسیل ترافیک هدایت شود.
دلایل رایج تورم ایندکس چیست؟
دلایل رایج تورم ایندکس چیست و چطور می توان از آن ها جلوگیری نمود؟ دلایل متعددی می‌توانند باعث تورم ایندکس شوند. در برخی از وب‌سایت‌ها، این مشکل اصولاً نباید رخ دهد. به عنوان‌مثال، در سایت‌هایی که یک سیاست محتوایی منظم دارند و به صورت مستمر صفحات را بر اساس تقاضای کاربران ایجاد و بررسی می‌کنند، انتظار می‌رود که مشکل ایندکس زیاد در سایت و تورم ایندکس به وجود نیاید.
تصویر(۳)
اما در بسیاری از سایت‌ها، این مشکل دیده می‌شود. بر اساس تجربیات گذشته، دلایل رایج مشکل index bloat در سایت را می‌توان در دو گروه اصلی دسته‌بندی کرد:
۱. محتوای بلاگ یا محتوای تولیدشده توسط کاربران
در سایت‌هایی که دارای بخش بلاگ یا محتوای تولیدشده توسط کاربران (UGC) هستند، معمولاً تعداد زیادی صفحه با محتوای کم‌ارزش یا مشابه ایجاد می‌شود.
برای مثال، برخی وب‌سایت‌ها در بخش بلاگ خود هر نوع اطلاع رسانی تجاری مانند استخدام کارمندی جدید، افتتاح یک شعبه جدید، دریافت جایزه، برگزاری جشن پایان سال یا هرگونه اطلاعیه مطبوعاتی دیگر را منتشر می‌کنند. در این حالت، ممکن است تعداد زیادی صفحه ایندکس شوند، در حالی که این صفحات از ابتدا با هدف جذب ترافیک جستجو طراحی نشده‌اند.
به طور مشابه، اگر سایت دارای یک بخش انجمن یا فروم باشد، کاربران موضوعاتی را ایجاد می‌کنند که ممکن است در موتورهای جستجو ایندکس شوند. این موضوع می‌تواند منبعی برای دریافت ترافیک ارگانیک باشد اما درعین‌حال ممکن است باعث ایجاد تعداد زیادی URL با محتوای کم‌ارزش و موضوعات مشابه شود.
۲. صفحات مربوط به لیست‌ها یا محصولات
گروه دوم شامل وب‌سایت‌های فهرست‌محور، مانند سایت‌های املاک، خودروهای دست‌دوم، آگهی‌های استخدام یا مارکت‌پلیس‌ها است. در چنین سایت‌هایی، صفحات به طور مداوم ایجاد و حذف می‌شوند. به عنوان مثال، صفحه ای برای یک آگهی شغلی ایجاد می‌شود اما پس از چند ماه حذف می‌گردد. این روند به طور مداوم تکرار می‌شود و اغلب این صفحات ارزش پایینی دارند و بسیاری از آنها هرگز ترافیکی دریافت نمی‌کنند.
همین مشکل در وب‌سایت‌های فروشگاهی نیز دیده می‌شود. در فروشگاه‌های اینترنتی بزرگ، تعداد زیادی صفحه برای محصولات وجود دارد. برخی از این محصولات دارای جستجوی بسیار کمی هستند و در واقع هیچ ترافیکی دریافت نمی‌کنند زیرا بیش از حد مشابه دیگر صفحات موجود در سایت هستند و این خود عامل مشکل ایندکس زیاد در سایت و تورم ایندکس می باشد.
روش کاهش تورم ایندکس چیست؟
در هر دو گروه ذکر شده، ممکن است با مشکل ایندکس زیاد در سایت مواجه باشند و عملاً هیچ ترافیکی دریافت نکنند. بنابراین، چه اقداماتی می‌توان انجام داد؟
۱. شناسایی URL هایی که تقریباً هیچ ترافیکی ندارند
اولین گام جهت رفع مشکل index bloat در سایت، شناسایی صفحاتی است که تقریباً هیچ بازدیدی دریافت نمی‌کنند. یکی از روش‌های رایج برای انجام این کار، بررسی URL هایی است که به طور میانگین کمتر از یک کلیک در ماه دریافت می‌کنند. در سایت‌هایی که به طور گسترده با این مشکل روبرو هستند، احتمالاً تعداد زیادی صفحه وجود دارد که دقیقاً صفر کلیک دارند.
نکته مهم این است که اگر بررسی از دیدگاه جستجوی ارگانیک انجام می‌شود، باید سایر کانال‌های ترافیکی نیز در نظر گرفته شوند. به عنوان‌مثال، ممکن است برخی از این صفحات توسط شبکه‌های اجتماعی، ایمیل یا منابع دیگر ترافیک مهمی دریافت کنند. در چنین شرایطی، نباید اشتباها اقدام به حذف آنها کرد.
تصویر(۴)
۲. بهینه‌سازی صفحاتی که پتانسیل دارند
گام بعدی در رفع مشکل index bloat در سایت، بهبود صفحاتی است که هنوز ارزشمند هستند. این جمله ممکن است کلی به نظر برسد اما اگر در میان صفحات شناسایی‌شده، صفحاتی وجود داشته باشند که قبلاً ترافیک بالایی داشته‌اند اما به مرور زمان منسوخ شده‌اند یا صفحاتی که محتوای با کیفیتی دارند اما به دلیل مشکلات فنی در سئو عملکرد خوبی ندارند، نباید آنها را حذف کرد.
به عنوان‌مثال، برخی از این صفحات ممکن است بک‌لینک‌های ارزشمندی داشته باشند. حذف کامل چنین صفحاتی، می‌تواند باعث از دست رفتن ارزش نهفته در آنها شود. بنابراین، در صورت امکان، باید این صفحات را بهینه‌سازی و بهبود داد.
۳. یکپارچه‌سازی یا حذف صفحات غیرقابل بهبود
پس از بررسی، مجموعه‌ای از صفحات باقی می‌مانند که هیچ ترافیکی دریافت نمی‌کنند و به نظر نمی‌رسد فرصتی در آنها نهفته باشد. در چنین شرایطی، چند مسیر مختلف وجود دارد که معمولاً ترکیبی از آنها بهترین نتیجه را خواهد داشت.
در راستای مشکل ایندکس زیاد در سایت، اگر صفحاتی وجود دارند که هدف و محتوای آنها مشابه است یا پتانسیل همپوشانی دارند، باید به ادغامشان فکر کرد. برای مثال، اگر یک صفحه محصول خاص وجود دارد که در حال حاضر موجود نیست اما یک صفحه دسته‌بندی مرتبط با همان موضوع دارید، می‌توان از تگ canonical یا ریدایرکت ۳۰۱ استفاده کرد. تگ canonical برای زمانی مناسب است که همچنان دسترسی به URL را نیاز دارید اما اگر صفحه کاملاً غیرفعال شده و دیگر نیازی به آن نیست، ریدایرکت ۳۰۱ گزینه بهتری خواهد بود.
در صورتی که برخی از محتواهای صفحات پراکنده، ارزش ترکیب شدن دارند، می‌توان آنها را در یک صفحه جدید یا موجود تجمیع کرد. این صفحه می‌تواند محتوای برتر از تمام صفحات قبلی را شامل شود و به جای داشتن چندین صفحه کم‌ارزش، یک صفحه واحد و قوی ایجاد کند. در این مرحله، نیازی نیست که حتماً یک صفحه مناسب از قبل وجود داشته باشد. می‌توان یک صفحه جدید ایجاد کرد که عملکرد بهتری در آن موضوع خاص، نشان دهد.
اما اگر صفحه‌ای هیچ ارزشی نداشته و کاملاً غیرفعال باشد، می‌توان آن را به ۴۰۴ تغییر داد یا با noindex، از ایندکس خارج کرد. ۴۰۴ برای زمانی مناسب است که دیگر نیازی به این صفحه نیست اما اگر همچنان به دلایلی مانند استفاده در یک کانال دیگر نیازمند دسترسی باشد، noindex گزینه بهتری است. البته این رویکرد در موارد ضروری توصیه می‌شود زیرا گوگل به طور کامل ارزش سئو را از طریق ریدایرکت یا canonical انتقال نمی‌دهد، مگر اینکه صفحات به خوبی با هم مطابقت داشته باشند. همچنین، با ۴۰۴ ارزش سئو کاملاً از بین می‌رود و در noindex نیز گوگل از خزش آن صفحه خودداری خواهد کرد.
بنابراین، اگرچه حذف کامل برخی صفحات اجتناب‌ناپذیر است اما باید تنها در شرایطی انجام شود که واقعاً هیچ گزینه بهتری وجود نداشته باشد.
جمع بندی
در این مقاله تلاش شد تا به سوال “تورم ایندکس چیست” پاسخ داده شود. در نهایت، اگرچه Index Bloat مشکلی پنهان به‌نظر می‌رسد اما تأثیر قابل‌توجهی بر عملکرد سئو دارد. با بررسی دوره‌ای صفحات ایندکس‌شده و حذف موارد غیرضروری، می‌توان سلامت فنی سایت را حفظ کرد و مسیر رشد طبیعی در نتایج جستجو را هموارتر ساخت.