برای دستیابی به رتبه‌های بالای نتایج جستجوی گوگل، نه‌تنها باید تمام دستورالعمل‌های آن را رعایت کنید بلکه در اکثر موارد لازم است از آنها فراتر بروید. یکی از موضوعاتی که زیاد درباره‌اش صحبت می‌شود اما هنوز برای بسیاری از افراد مبهم است، “بک لینک ها” هستند.
بک لینک ها در واقع لینک‌هایی می باشند که از یک وب‌سایت به وب‌سایت دیگر داده می‌شوند. این لینک‌ها برای موتورهای جستجو نقش سیگنال‌هایی از اعتماد، اعتبار و ارتباط محتوایی بین سایت‌ها را ایفا می‌کنند. این لینک‌ها می‌توانند از طریق انتقال اعتبار (Link Equity) که مانند رأی اعتماد به سایت شما محسوب می‌شوند، به بهبود سئو کمک کرده و موقعیت شما را در نتایج جستجو بهبود دهند.
در این میان، بک لینک هایی که از سایت‌های معتبر و قابل اعتماد به دست می‌آیند، نقش بسیار مهمی دارند و به‌عنوان یکی از مؤثرترین عوامل در الگوریتم رتبه‌بندی گوگل شناخته می‌شوند.
در واقع، گوگل اهمیت ویژه‌ای برای بک لینک ها قائل است و آنها را نوعی «رأی اعتماد» از سوی سایر وب‌سایت‌ها می‌داند. با این حال، تمام بک لینک ها ارزش یکسانی ندارند. برخی از آنها حتی می‌توانند مضر باشند. سایت‌های اسپم یا مخربی که معمولاً با اهدافی همچون سرقت اطلاعات، توزیع بدافزار یا فریب موتورهای جستجو راه‌اندازی می‌شوند، درست مانند سایت‌های معتبر می‌توانند به سایت شما لینک دهند. در برخی موارد، ممکن است هدف حملات «اسپم منفی» قرار بگیرید، یعنی گروهی از لینک‌های بی‌کیفیت و مشکوک عمدا به سایت شما ارجاع داده می‌شوند تا اعتبار آن را نزد گوگل خدشه‌دار کنند.
برای مثال، فرض کنید صاحب یک کسب‌وکار محلی هستید. اگر وب‌سایت اتاق بازرگانی شهر شما به سایتتان لینک دهد، یک بک لینک ارزشمند و مثبت تلقی می‌شود اما در مقابل، اگر لینکی از یک دایرکتوری بی‌اعتبار دریافت کنید، این بک لینک نه‌تنها مفید نیست بلکه ممکن است به سئو سایت شما آسیب بزند.
تصویر(۱)
خوشبختانه، قابلیتی در اختیار صاحبان وب‌سایت قرار دارد که با استفاده از آن می‌توانند بک لینک های مخرب را disavow یا رد کنند؛ با این کار به گوگل اعلام خواهد شد که این لینک‌ها نادیده گرفته شوند و در نتیجه، عملاً از پروفایل بک لینک سایت حذف گردند.
link disavowal چیست؟
رد لینک یا Link Disavowal فرایندی است که طی آن به گوگل اعلام می‌شود برخی از بک لینک ها را نادیده بگیرد؛ خصوصا لینک‌هایی که ممکن است به بهینه‌سازی سئو آسیب وارد کنند. این اقدام معمولاً زمانی توصیه می‌شود که وب‌سایت با جریمهٔ دستی از سوی گوگل مواجه گردد یا احتمال چنین جریمه‌ای وجود داشته باشد.
با ارسال فایل Disavow، این پیام به گوگل منتقل می‌شود که وب‌سایت موردنظر، لینک‌های بی‌کیفیت یا اسپمی را که به آن ارجاع داده‌اند، تأیید نمی‌کند.
برای انجام این کار، می‌توان از ابزار Disavow گوگل استفاده کرد و فهرستی از لینک‌های مشکوک یا نامطلوب را بارگذاری نمود. جزئیات بیشتر این فرایند در ادامه توضیح داده خواهد شد.
تصویر(۲)
ابزار Disavow چیست؟
ابزار Disavow، سال ۲۰۱۲ توسط گوگل و در واکنش به بروزرسانی الگوریتم Penguin معرفی شد. هدف از این الگوریتم، مقابله با وب‌سایت‌هایی بود که توسط لینک‌سازی جعلی، به‌طور غیرواقعی رتبهٔ خود را در نتایج جستجو ارتقا می‌دادند. الگوریتم Penguin وب‌سایت‌ها را تشویق کرد تا به‌جای تکیه بر لینک‌سازی مصنوعی، روی تولید محتوای باکیفیت، مرتبط و پیروی از اصول اخلاقی سئو تمرکز کنند.
پیش از این بروزرسانی، سایت‌ها می‌توانستند توسط «طرح‌های لینک‌سازی» (Link Schemes)، روش‌های فریبنده ای مانند خرید لینک، تبادل افراطی لینک‌ها یا توسط ابزارهای خودکار، به‌صورت غیرواقعی جایگاه خود را در نتایج گوگل بهبود دهند. این‌گونه روش‌ها مغایر با دستورالعمل‌های گوگل محسوب می‌شوند و استفاده از آنها می‌تواند منجر به جریمه‌های جدی گردد.
پس از راه‌اندازی الگوریتم Penguin، گوگل تصمیم گرفت به مدیران سایت‌ها امکان دهد تا از تأثیرات منفی لینک‌های مخرب یا اسپمی که خارج از کنترل آنها ایجاد شده‌اند، در امان بمانند.
ابزار Disavow به مدیران وب‌سایت این امکان را می‌دهد تا فهرستی از بک لینک هایی را که تمایل دارند گوگل آنها را نادیده بگیرد، بارگذاری کنند. با این روش، می‌توان از آسیب‌های احتمالی به سئوی سایت جلوگیری کرده و جایگاه آن را در نتایج جستجو حفظ نمود.
چه زمانی باید بک لینک ها را توسط ابزار Disavow حذف کرد؟
تنها زمانی باید بک لینک ها را توسط ابزار Disavow حذف کرد که وب‌سایت شما مشمول جریمهٔ دستی (manual action) شده باشد یا در معرض دریافت چنین جریمه‌ای قرار گرفته است.
“جریمهٔ دستی” زمانی توسط گوگل اعمال می‌شود که یک ویرایشگر انسانی تشخیص دهد وب‌سایت موردنظر دستورالعمل‌های مرتبط با مدیران سایت را نقض کرده است. این جریمه می‌تواند منجر به کاهش رتبهٔ سایت یا حتی حذف کامل صفحات از فهرست نتایج جستجو شود.
با این حال، در اغلب موارد گوگل می‌تواند به‌صورت خودکار و توسط ترکیب الگوریتم‌های هوشمند و فرایندهای بازبینی انسانی، سایت‌های اسپم را شناسایی کرده و لینک‌های نامطلوب آنها را نادیده بگیرد؛ در این صورت، نیازی به ارسال فایل Disavow نیست و احتمال دریافت جریمه نیز از بین می‌رود.
برای بررسی این موضوع که آیا سایت شما مشمول جریمهٔ دستی شده است یا خیر، وارد Google Search Console شوید و به بخش “Security & Manual Actions” سپس “Manual actions” مراجعه کنید:
تصویر(۳)
اگر با پیامی تحت عنوان “No issues detected” (هیچ مشکلی شناسایی نشد) و علامت تیک سبز رنگ مواجه شدید، به این معنا است که سایت شما مشمول اقدام دستی نیست:
تصویر(۴)
در موارد زیر بک لینک ها را توسط ابزار Disavow حذف کنید:
- در Google Search Console مشخص گردیده که سایت شما مشمول جریمهٔ دستی شده است.
- در «طرح‌های لینک‌سازی» مشارکت داشته‌اید یا اقدام به خرید لینک کرده‌اید که موجب ایجاد تعداد زیادی بک لینک بی‌کیفیت شده‌اند و اکنون احتمال می‌دهید این موضوع باعث جریمهٔ سایت شود.
- قربانی حملهٔ اسپم شده‌اید و فرد یا گروهی با ایجاد انبوهی از لینک‌های اسپم به سایت شما، قصد دارد جایگاه آن را در نتایج جستجو تضعیف کند.
در این صورت، طبق دستورالعمل رسمی گوگل، پیش از هر اقدام دیگری باید با مدیران وب‌سایت‌هایی که لینک‌های اسپم از آنها ایجاد شده تماس بگیرید و درخواست حذف لینک‌ها را مطرح نمایید.
در صورتی که این تلاش‌ها نتیجه‌ای نداشت و پاسخی دریافت نکردید، می‌توانید با تهیه و ارسال فایل Disavow، به گوگل اعلام کنید که این لینک‌ها مورد تأیید شما نیستند و باید نادیده گرفته شوند.
در موارد زیر لینک‌ها را Disavow نکنید:
- اگر گزارش بخش Manual Actions در کنسول جستجو پیام «No issues detected» را نمایش می‌دهد.
- در هیچ‌گونه طرح لینک‌سازی مشارکت نداشته‌اید.
- بک لینک نخریده‌اید یا از روش‌های دستکاری شده استفاده نکرده‌اید.
- هدف حملهٔ اسپمی قرار نگرفته‌اید.
در این صورت، نیازی به حذف بک لینک ها با ابزار Disavow نخواهید داشت.
به‌طور کلی، تا زمانی که وب‌سایت شما با تعداد زیادی بک لینک بی‌کیفیت مواجه نشده و از سوی گوگل جریمهٔ دستی دریافت نکرده است، نباید از ابزار Disavow استفاده کنید. رد بک لینک باید همواره آخرین راهکار باشد.
دلیل این توصیه چیست؟
زیرا هر وب‌سایتی ممکن است گاها به‌صورت طبیعی با بک لینک های اسپم یا نامطلوب مواجه شود. گوگل در شناسایی و نادیده‌گرفتن این‌گونه لینک‌ها عملکرد مؤثری دارد و در اغلب موارد اجازه نمی‌دهد که چنین لینک‌هایی تأثیر منفی بر رتبه‌بندی سایت داشته باشند. بنابراین، تا زمانی که این مشکل در سطح وسیع مشاهده نشود، نیازی به اقدام خاصی نیست.
علاوه بر این، استفادهٔ نادرست از ابزار Disavow لینک می‌تواند تبعات منفی نیز به‌دنبال داشته باشد. برای مثال، اگر اشتباها برخی از لینک‌های معتبر و مفید را در فهرست قرار دهید، ممکن است ناخواسته به اعتبار و رتبهٔ سایت خود لطمه بزنید.
چگونه باید بک لینک های مخرب (Toxic Backlinks) را شناسایی کنید؟
اگر لازم است تشخیص دهید کدام یک از بک لینک های شما مخرب هستند و باید آنها را برای ابزار Disavow ارسال کنید (یا صرفاً کنجکاو هستید که بدانید چنین لینک‌هایی دارید یا خیر)، بهترین روش استفاده از ابزارهایی مانند Semrush یا Google Search Console است. این ابزارها می‌توانند متن لنگر غیرطبیعی (Unnatural Anchor Text)، جهش ناگهانی در حجم لینک‌ها یا لینک‌هایی از سایت‌های دارای بدافزار یا محتوای غیراخلاقی را شناسایی کنند.
تصویر(۵)
به‌عنوان نمونه، ابزار Backlink Audit لینک‌های شما را در سه دسته طبقه‌بندی می‌کند:
- مخرب (Toxic)
- احتمالاً مخرب (Potentially Toxic)
- غیرمخرب (Non-toxic)
لینک‌ها بر اساس معیارهایی همچون:
- اعتبار دامنهٔ پایین
- محتوای بی‌ربط یا تحت زبان‌های نامرتبط
- استفادهٔ بیش‌ازحد متن لنگر منطبق (Exact-match Anchor Text)
- لینک از مزارع لینک (Link Farms)
- سایت‌های جریمه‌شده
- الگوهای لینک سازی خودکار
به‌عنوان لینک مخرب یا اسپم طبقه‌بندی می‌شوند.
علاوه بر این، می‌توانید از Google Search Console نیز برای بررسی بک لینک ها استفاده کنید. بدین منظور، به تب “Links” مراجعه نمایید.
تصویر(۶)
هنگام تحلیل و شناسایی لینک‌های مخرب، به چند نکتهٔ کلیدی توجه داشته باشید:
- در بخش Top linking sites، دامنه‌هایی را بررسی کنید که بیشترین تعداد لینک را به سایت شما ارسال کرده‌اند. دامنه‌های ناشناس، بی‌کیفیت یا نامرتبط می‌توانند نشانهٔ لینک‌سازی اسپم باشند.
- در بخش Link text نیز به متن‌های لنگر (Anchor Text) توجه کنید. وجود متن‌هایی که بی‌ربط به محتوای سایت شما هستند یا حاوی عبارات اسپم و غیرعادی می باشند، می‌تواند نشانه‌ای از لینک‌های مشکوک و آسیب‌زا باشد.
با تحلیل دقیق این داده‌ها، می‌توانید بهتر تشخیص دهید که آیا نیاز به اقدام برای رد بک لینک ها وجود دارد یا خیر.
فایل Disavowal چیست؟
اگر وب‌سایت شما مشمول جریمهٔ دستی گردیده یا حجم زیادی از بک لینک های مخرب به آن ارجاع داده شده است و احتمال می‌دهید به‌زودی با جریمه مواجه شوید، گام بعدی ارسال فایل Disavowal به گوگل خواهد بود.
فایل disavowal، یک فایل متنی با فرمت .txt است که در Google Search Console بارگذاری می‌شود. در این فایل، فهرستی از آدرس‌ها یا دامنه‌هایی درج می‌گردد که مالک وب‌سایت از گوگل درخواست می‌کند آنها را در محاسبات رتبه‌بندی نادیده بگیرد. این اقدام به جلوگیری از جریمه‌های احتمالی که مربوط لینک‌های اسپم، غیرطبیعی یا مخرب در پروفایل لینک وب‌سایت می شوند، کمک می‌کند.
نکات کلیدی برای ایجاد فایل Disavowal:
- هر URL یا دامنه را باید در یک خط مجزا وارد کنید.
- برای رد یک صفحهٔ خاص، آدرس کامل URL آن را درج نمایید.
- برای رد کل یک دامنه، از فرمت domain:example.com استفاده کنید.
مثال:
https://example.com/this-is-a-toxic-site
https://example1.com/spammy-page
domain:example2.com
domain:example3.com
برای ایجاد این فایل، می‌توانید از ویرایشگرهای متنی ساده مانند Google Docs (با ذخیره تحت فرمت .txt) یا Notepad/Notes در ویندوز استفاده کنید.
چگونه باید بک لینک ها را با ابزار Disavow حذف کنید؟
برای شروع فرآیند disavow بک لینک ها، نخستین گام این است که در Google Search Console یک Property از نوع URL Prefix برای دامنه موردنظر ایجاد نمایید.
اگر قبلاً از نوع Domain Property استفاده کرده‌اید، همچنان باید یک Property جداگانه از نوع URL Prefix نیز ایجاد کنید زیرا ابزار Disavow گوگل تنها با URL Prefix کار می‌کند.
تصویر(۷)
از آدرس کامل سایت خود با https و www استفاده کنید. مانند نمونه زیر:
https://www.example.com
به جای example.com نام دامنه خود را وارد نمایید.
پس از تأیید URL prefix خود، به آدرس زیر بروید:
https://search.google.com/search-console/disavow-links
سپس از منوی کشویی، property مربوط به URL Prefix موردنظر خود را انتخاب کنید.
تصویر(۸)
سپس دکمه‌ای برای بارگذاری فایل txt. شما ظاهر می‌شود.
تصویر(۹)
روی دکمه کلیک کنید و فایل متنی موردنظر را از روی رایانه خود بارگذاری نمایید. پس از بارگذاری، Google Search Console محتوای فایل را پردازش کرده و تعداد دامنه‌ها و URL هایی که Disavow کرده‌اید را نمایش می‌دهد. به همین سادگی، فرآیند حذف بک لینک ها انجام می‌شود.
سنجش تأثیر و نتایج حذف بک لینک های مخرب توسط ابزار Disavow
پرسش رایجی که پس از ارسال فایل Disavow ایجاد می شود این است که چه مدت طول می‌کشد تا گوگل لینک‌های ارسال شده را نادیده بگیرد؟
بر اساس اعلام رسمی گوگل، ممکن است چند هفته زمان ببرد تا فهرست ابزار Disavow در ایندکس گوگل لحاظ شود زیرا گوگل باید مجدداً صفحات وب را خزش کرده و پردازش نماید.
این زمان‌بندی به عواملی مانند نرخ خزش (Crawl Rate) و فرکانس ایندکس صفحات بستگی دارد. بنابراین، تغییرات بلافاصله اعمال نمی‌شوند اما پس از آنکه گوگل فرآیند خزش و پردازش لینک‌های مربوطه را تکمیل کرد، لینک‌های Disavow شده دیگر در ارزیابی‌های رتبه‌بندی در نظر گرفته نخواهند شد.
با این حال، باید توجه داشت که حتی پس از پردازش فایل Disavow، ممکن است چند ماه زمان ببرد تا اثرات آن در نتایج جستجو (SERP) قابل مشاهده باشد.
چگونه باید متوجه شد که حذف بک لینک ها در ابزار Disavow مؤثر بوده است؟
در ادامه، چند معیار کلیدی وجود دارد که پس از ارسال فایل Disavow لینک باید به‌صورت مستمر آنها را زیر نظر داشته باشید تا بتوانید اثربخشی این اقدام را ارزیابی کنید:
۱. جریمهٔ دستی (Manual Action)
اگر وب‌سایت شما قبلا با جریمهٔ دستی مواجه شده باشد، اولین نشانهٔ مثبت از اثربخشی فایل Disavow، داشبورد Google Search Console است.
- در حالت مطلوب، هشدار مربوط به جریمه حذف شده و پیام «No issues detected» همراه با علامت تیک سبز نمایش داده می‌شود.
- اگر چنین اتفاقی نیفتاد، باید از گزینهٔ “Request Review” (درخواست بررسی مجدد) استفاده کنید.
تصویر(۱۰)
در این مرحله باید:
- تأیید کنید که مشکلات را برطرف کرده‌اید.
- گزارشی مختصر از اقدامات اصلاحی خود بنویسید.
- و روی «Submit Request» کلیک نمایید تا بررسی مجدد انجام شود.
۲. رتبه‌بندی و کلیک‌های ارگانیک
جایگاه شما در نتایج جستجو (SERP) و تعداد کلیک‌های ارگانیک، معیارهایی بسیار مهم برای سنجش تأثیر Disavow لینک‌ها هستند.
- از ابزارهایی مانند Semrush، Google Analytics یا Search Console برای بررسی رتبه کلمات کلیدی و میزان کلیک استفاده کنید.
- در Semrush به مسیر SEO سپس Position Tracking مراجعه و عملکرد کلمات کلیدی هدف را پایش نمایید.
- همچنین می‌توانید از ابزارهای رایگان ردیابی رتبه برای بررسی سریع بهره ببرید.
۳. ترافیک ارگانیک
در صورت وجود جریمهٔ دستی، ترافیک ارگانیک ممکن است به‌طور چشمگیری کاهش یافته باشد. بنابراین، افزایش مجدد ترافیک ارگانیک نشانه‌ای از بهبود و اثربخشی اقدام شما خواهد بود.
- در Google Analytics مسیر زیر را دنبال کنید:
Acquisition > Traffic Acquisition
- سپس در جدول، با انتخاب “Organic Search“، سایر کانال‌ها را فیلتر کنید تا فقط ترافیک جستجوی ارگانیک نمایش داده شود.
تصویر(۱۱)
- نمودار خطی این بخش به شما کمک می‌کند تا روند رشد یا افت ترافیک ارگانیک را دقیق‌تر تحلیل کنید.
نتیجه‌گیری
مدیریت صحیح بک لینک ها، به‌ویژه شناسایی و حذف بک لینک های مخرب، یکی از گام‌های حساس و مهم در فرآیند بهینه‌سازی سایت برای موتورهای جستجو است. هرچند بک لینک ها می‌توانند عامل مؤثری در ارتقای رتبهٔ سایت باشند اما در صورت بی‌توجهی، ممکن است به نقطه‌ضعف جدی تبدیل شده و اعتبار دامنه را خدشه‌دار کنند.
استفاده از ابزار Disavow، اگر با دقت، آگاهی و در شرایط ضروری به کار گرفته شود، می‌تواند مانع از اعمال جریمه‌های دستی گوگل شده و زمینهٔ بهبود رتبه و ترافیک ارگانیک وب‌سایت را فراهم کند. با این حال، نباید فراموش کرد که Disavow لینک‌ها باید آخرین گزینه باشد زیرا اشتباه در این مسیر می‌تواند به حذف ناخواستهٔ لینک‌های مفید منجر شده و تاثیرات منفی به‌دنبال داشته باشد.