ویروسی شدن سایت: راه‌های تشخیص، دلایل و روش‌های پاک‌سازی

در عصر دیجیتال، امنیت وب‌سایت به یکی از ارکان حیاتی برای تداوم و اعتبار کسب‌وکارهای آنلاین تبدیل شده است و ویروسی شدن آن آسیب بزرگی به اینگونه فعالیت ها وارد خواهد کرد. نفوذ کدهای مخرب به ساختار سایت می‌تواند در مدت‌زمان کوتاهی اعتماد مخاطبان را خدشه‌دار کند، میزان بازدید را کاهش دهد و جایگاه صفحات را در نتایج جست‌وجو تنزل بخشد. در این مقاله میهن وب هاست، مشکل ویروسی شدن سایت با جزئیات بررسی شده و راهکارهای مؤثر برای شناسایی و رفع آن معرفی می‌شوند.

نشانه‌های ویروسی شدن سایت

در بسیاری از مواقع، آلودگی بدون هشدار رخ می‌دهد. با این حال، مشاهده برخی علائم، می‌توانند نشانه‌هایی از ویروسی شدن سایت باشند که نباید نادیده گرفته شوند. در ادامه، مهم‌ترین نشانه‌ها و روش های تشخیص ویروس مرور خواهد شد.

۱. ریدایرکت و باز شدن سایت های نامشخص 

تصویر(۱)

برخی از بدافزارها تنها با هدف تخریب وارد وب‌سایت نمی‌شوند، بلکه تلاش می‌کنند از بستر آنلاین موجود برای رسیدن به اهداف سودجویانه استفاده نمایند. این دسته از ویروس‌ها معمولاً دو شیوه رایج برای رسیدن به اهداف خود دارند:

• هنگام بارگذاری صفحات، کاربران بدون هیچ اقدامی به سایت‌های تبلیغاتی یا مشکوک هدایت شوند.

• در محتوای صفحات یا بخش‌های فروشگاهی، لینک‌های غیرمعمولی درج شود که مخاطب را به کلیک‌کردن وسوسه کند.

روش های تشخیص ویروس سایت:

• سایت را از طریق دستگاه‌های مختلف چون کامپیوتر یا گوشی و همچنین با مرورگرهای متفاوت باز کنید تا مطمئن شوید انتقال ناخواسته یا ریدایرکت غیرمنتظره‌ای رخ نمی‌دهد.

• فهرست افزونه‌های فعال در پنل مدیریت را بررسی کنید. اگر موردی با نامی ناآشنا یا عملکردی مشکوک مشاهده شد، بلافاصله افزونه را غیرفعال نموده و درباره آن تحقیق کنید. در صورت نیاز، از طریق تیکت با تیم پشتیبانی میهن وب‌هاست موضوع را در میان بگذارید.

• ابزارهایی مثل Redirect Checker می‌توانند مسیر هدایت کاربران را تحلیل نموده و آدرس‌های مشکوک را شناسایی کنند.

۲. ایجاد فایل‌های ناشناس یا تغییر نام فایل‌های اصلی

بسیاری از ویروس‌ها پس از نفوذ، فایل‌هایی با نام‌های طولانی یا بی‌معنا ایجاد می‌کنند که در ظاهر ارتباطی با ساختار سایت ندارند. گاهی نیز فایل‌های اصلی را با نسخه‌ای آلوده جایگزین کرده یا آن‌ها را با اسامی متفاوت ذخیره می‌کنند تا پروسه شناسایی دشوارتر شود.

تصویر(۲)

این تغییرات معمولاً در پوشه‌های کلیدی مانند wp-content رخ می‌دهند. به همین دلیل اگر به‌موقع شناسایی نشوند، ممکن است در عملکرد سایت اختلال ایجاد نمایند.

نحوه شناسایی ویروس:

وارد پنل مدیریت هاست شوید (مانند سی‌پنل یا دایرکت‌ادمین) و به بخش File Manager مراجعه کنید. تمام پوشه‌ها و فایل‌ها را به‌دقت بررسی کرده و در صورت مشاهده هر مورد با نام مشکوک، آن را علامت‌گذاری نموده اما حذف نکنید. فایل‌های کنونی را با نسخه پشتیبان سالم مقایسه نمایید. تفاوت در حجم یا نام فایل‌ها می‌تواند نشانه‌ای از آلودگی باشد که نیاز به پیگیری دارد.

۳. افت ناگهانی ترافیک ورودی

تصویر(۳)

کاهش شدید آمار بازدید در بازه‌ای کوتاه، می‌تواند هشداری جدی پیرامون وجود تهدید امنیتی و ویروسی شدن سایت باشد. این افت، معمولاً هم‌زمان با نزول رتبه در نتایج موتورهای جست‌وجو اتفاق می‌افتد.

راهکار تشخیص ویروسی شدن سایت:

• با استفاده از ابزارهایی مانند Google Analytics وضعیت ترافیک ورودی را به‌صورت روزانه بررسی کنید.

• به گزارش‌های دریافتی از Google Search Console دقت داشته باشید و هرگونه هشدار مرتبط با افت سئو یا تشخیص محتوای مشکوک را تحلیل کنید.

۴. تغییرات غیرعادی در محتوای سایت

در حملات مخرب، محتوای سایت ممکن است بدون اطلاع شما تغییر یابد. برای نمونه، این احتمال وجود دارد توضیحات محصولات در فروشگاه به شکل بی‌معنا تغییر کند یا پاراگراف‌هایی نامرتبط در مقالات ظاهر شوند که ارتباطی با موضوع اصلی سایت شما ندارند.

راهکار شناسایی ویروسی شدن سایت:

• محتوای صفحات را به‌صورت دوره‌ای بررسی کرده و با نسخه‌های قبلی مقایسه نمایید.
• از سیستم مدیریت محتوایی (CMS) استفاده کنید که قابلیت تهیه بکاپ و بازگردانی آن را فراهم می‌ نماید. 

۵. هشدارهای امنیتی از سوی مرورگرها

تصویر(۴)

اگر مرورگر هنگام باز کردن یک سایت، پیامی مانند «این وب‌سایت ایمن نیست» را نمایش دهد، احتمال وجود مشکلات امنیتی در آن بالا است. هشدارهای مذکور معمولاً به دلیل گواهی‌های SSL منقضی یا کدهای آلوده و ویروسی شدن سایت صادر می‌شوند.

نحوه شناسایی ویروس:

از وضعیت اعتبار گواهی‌های امنیتی سایت (SSL) اطمینان حاصل کرده و تمدید آن‌ها را فراموش نکنید.
با استفاده از ابزارهای بررسی آنلاین مانند میهن مانیتور وضعیت امنیتی دامنه را ارزیابی کرده و در صورت مشاهده ایراد، آن را اصلاح نمایید.

۶. فعالیت‌های مشکوک در فایل‌های htaccess.
ویروس‌ها گاهی با تغییر محتوای فایل های سیستمی مانند htaccess. یا robots.txt، مسیر دسترسی کاربران را تغییر می‌دهند یا دستورات خاصی را برای پنهان‌سازی فعالیت خود وارد می‌کنند. این تغییرات ممکن است بدون جلب توجه انجام شوند و عملکرد طبیعی سایت را مختل نمایند.

تصویر(۵)

در اکثر مواقع این نوع ویروس با گذاشتن قطعه کد deny from all دسترسی کاربران را به سایت شما مسدود میکند و با جایگذاری htaccess. مخرب در تمام فایل های سایت باعث از دسترس خارج شدن آن می شود.

روش های تشخیص ویروس سایت:

• به‌طور منظم فایل‌های سیستمی را بررسی کنید و با نسخه‌های سالم مقایسه نمایید.
• هرگونه کد اضافه یا تغییری که توسط شما اعمال نشده، باید مورد بررسی دقیق قرار گیرد و در صورت لزوم حذف شود.

۷. تغییر در فایل‌ها و پوشه‌های اصلی هاست

در برخی حملات، فایل‌های کلیدی مانند wp-config.php یا پوشه‌های سیستمی مورد دستکاری قرار می‌گیرند. طی این حملات ممکن است فایل‌های جدید با نام‌های عجیب اضافه یا کدهای مخرب درون فایل‌های اصلی جاسازی شوند. لازم به ذکر است در برخی مواقع اطلاعات مربوط به user و password دیتابیس نیز طی این حملات تغییر می یابند.

راهکار شناسایی:

• فایل‌ها و دایرکتوری‌های موجود در هاست را با نسخه‌های قبلی یا بک‌آپ مقایسه نمایید.
• نرم‌افزارهای نظارتی که تغییرات فایل‌ها را ردیابی می‌کنند، می‌توانند کمک بزرگی به شناسایی سریع تهدیدات نمایند.

۸. استفاده از افزونه‌های رایگان دانلودی

تصویر(۶)

نصب قالب‌ها یا افزونه‌های دانلود شده از منابع غیررسمی، یکی از رایج‌ترین مسیرهای ورود بدافزارها و ویروسی شدن سایت میباشد. ممکن است بلافاصله پس از نصب، تغییرات مشکوکی در ساختار سایت ظاهر گردد یا تبلیغاتی ناخواسته در صفحات دیده شود. به همین دلیل بهتر است همواره افزونه‌ها و قالب‌ها را فقط از منابع معتبر مانند مخزن رسمی وردپرس یا سایت توسعه‌دهنده اصلی تهیه کنید. همچنین قبل از نصب، نظرات سایر کاربران و امتیازات ثبت‌شده را با دقت بررسی نمایید تا از اعتبار آن مطمئن شوید.

۹. هشدارهای امنیتی از ابزارهای نظارتی

ابزارهایی مانند Google Search Console، Sucuri یا Wordfence اغلب در اولین لحظات ورود کدهای مخرب و ویروسی شدن سایت، هشدارهایی ارسال می‌کنند. این هشدارها می‌توانند شامل لینک‌های آلوده، تغییرات مشکوک یا اعلام مشکل امنیتی سایت باشند.

برای استفاده بهتر از این قابلیت‌ها، چه باید کرد؟

• سیستم هشدار این ابزارها را فعال کرده و اعلان‌ها را از طریق ایمیل دریافت نمایید.
• بلافاصله پس از دریافت هشدار، نسبت به بررسی گزارش و حذف عامل تهدیدکننده اقدام کنید.

۱۰. ایجاد تعداد زیادی فایل با نام مشابه

یکی از رفتارهای مشکوک در سایت‌های آلوده، تولید فایل‌های زیادی با نام یکسان در مسیرهای مختلف است. این فایل‌ها اغلب با نام‌هایی مانند index.php یا htaccess. در فولدرهای گوناگون ایجاد می‌شوند و هدف آن‌ها درگیر نمودن منابع و پنهان‌سازی کدهای آلوده است.

در برخی موارد دیده شده که یک فایل مشخص، مانند index.php، به‌صورت تکراری و با تعداد زیاد (مثلاً بیش از ۴۰۰۰ عدد) در مسیرهای مختلف هاست قرار گرفته است. بروز چنین حالتی اغلب نشانه آلودگی شدید به بدافزار تلقی می‌شود و باید بلافاصله بررسی شود.

راهکار شناسایی:

وارد فایل‌منیجر هاست شوید و فایل‌های مشابه را در پوشه‌های داخلی بررسی کنید. اگر یک فایل مشخص در مسیرهای متعدد تکرار شده، به‌هیچ‌وجه آن را نادیده نگیرید و فوراً اقدام به بررسی کد های موجود در آن فایل نمایید.

۱۱. نمایش کپچای غیرعادی با درخواست‌های مشکوک

تصویر(۷)

این نوع رفتار نشانه‌ای از ویروسی شدن سایت یا ربودن بخشی از ترافیک مرورگر است. گاهی حتی صفحه‌ای کاملاً شبیه کلودفلر یا reCAPTCHA نمایش داده می‌شود، اما در اصل جعلی است و تلاش می‌کند بدافزار را روی سیستم کاربر منتقل نماید.

راهکار شناسایی:

• اگر کپچا از شما درخواست کرد که تنظیماتی را روی سیستم‌عامل اجرا نمایید، بلافاصله از آن صفحه خارج شده و سایت را مجدد بررسی کنید.
• این نوع کپچا معمولاً از دامنه‌ای غیررسمی یا مشکوک بارگذاری می‌شود؛ نوار آدرس مرورگر را چک کرده و مطمئن شوید سایت اصلی بارگذاری شده است.

۱۲. ایجاد حساب‌های کاربری غیرواقعی 

تصویر(۸)

چنین بدافزاری معمولاً به‌راحتی در ظاهر سایت دیده نمی‌شود، اما در پشت‌صحنه، منابع سرور را درگیر کرده و امنیت سایت را کاهش می‌دهد.

راهکار شناسایی:

وارد دیتابیس سایت شوید و جدول کاربران (مثلاً wp_users در وردپرس) را بررسی کنید. اگر تعداد زیادی یوزر با ایمیل‌های عجیب و نام‌های ناشناخته مشخص مشاهده کردید، احتمالاً سایت هدف حمله قرار گرفته است. از افزونه‌ها یا ابزارهایی استفاده کنید که امکان محدودسازی ثبت‌نام یا اضافه‌کردن کپچای امنیتی را فراهم می‌سازند.

۱۳- آلودگی فایل ایندکس سایت با کدهای مخرب؛ نقطه ورود ویروس به سایت

در بیشتر حملات سایبری، فایل ایندکس اصلی سایت (مانند index.php یا index.html) نخستین بخشی است که هدف قرار می‌گیرد. این فایل، چون هنگام ورود کاربر به وب‌سایت اولین موردی می باشد که اجرا می شود، بهترین محل برای فعالیت کدهای مخرب محسوب می‌گردد. هکرها با تزریق اسکریپت‌های آلوده در ابتدای این فایل، می‌توانند عملکرد سایت را تغییر دهند، بازدیدکننده را به صفحات مخرب هدایت کنند یا در پشت‌صحنه کدهایی برای نصب بدافزار و استخراج اطلاعات اجرا نمایند.

راهکار شناسایی:

یکی از نشانه‌های رایج آلودگی و ویروسی شدن سایت، اضافه شدن رشته‌های کد نامفهوم یا رمزنگاری‌شده (مانند کدهای Base64 یا eval) در ابتدای فایل است. این کدها معمولاً با توابعی مانند eval، base64_decode، gzinflate یا str_rot13 ترکیب می‌شوند که عملکرد آن‌ها در ظاهر مشخص نیست اما در عمل، می‌توانند کدی را اجرا کنند که از دید کاربر و حتی مرورگر پنهان می‌ماند. بررسی تغییرات مشکوک در اندازه یا تاریخ آخرین ویرایش فایل نیز می‌تواند نشانه‌ای از نفوذ باشد.

اقدامات لازم برای مقابله و جلوگیری از آلوده‌شدن فایل ایندکس

1. اسکن منظم فایل‌ها: از ابزارهای امنیتی و آنتی‌ویروس‌های مخصوص سایت (مانند Wordfence، Sucuri یا Imunify360) برای اسکن فایل‌های اصلی استفاده کنید.
2. مقایسه با نسخه سالم: فایل ایندکس را با نسخه سالم CMS یا بکاپ صحیح مقایسه کنید. هرگونه تفاوت غیرمنتظره باید بررسی و در صورت لزوم اصلاح شود.
3. تغییر سطح دسترسی: سطح دسترسی (Permission) فایل‌ها را بررسی کنید. فایل ایندکس نباید دارای سطح دسترسی نوشتن (Write) برای عموم باشد (به‌عنوان مثال، نباید ۷۷۷ باشد).
4. فعالسازی سیستم هشدار: با فعال‌سازی سیستم‌های هشداردهنده تغییر فایل، هر گونه ویرایش ناخواسته بلافاصله شناسایی می‌شود.
5. بروزرسانی مداوم: همواره نسخه CMS، قالب و افزونه‌ها را بروزرسانی کنید تا حفره‌های امنیتی بسته شوند.
   پیشگیری و واکنش سریع به آلودگی فایل ایندکس، نقش حیاتی در حفظ امنیت کل وب‌سایت ایفا می‌کند و می‌تواند از تبدیل‌شدن یک نفوذ ساده به یک فاجعه امنیتی گسترده جلوگیری نماید.

۱۴– تزریق کدهای ویروسی Base64 در ابتدای فایل‌ها؛ روشی برای تخریب کل سایت

تصویر(۹)

برخی حملات سایبری با هدف تخریب کامل ساختار سایت طراحی می‌شوند. در این نوع نفوذ، مهاجم تلاش می‌کند کدهای آلوده رمزنگاری‌شده را به‌صورت همسان و هماهنگ در ابتدای تعداد زیادی از فایل‌های اصلی سایت قرار دهد. رایج‌ترین روش برای پنهان‌سازی این کدها، استفاده از توابع رمزگذاری‌شده مانند base64_encode و اجرای آن‌ها با eval یا توابع مشابه است. این تکنیک باعث می‌شود حتی مدیر سایت در نگاه اول متوجه آلودگی نشود و پاک‌سازی به‌سختی انجام‌پذیر باشد.

راهکار شناسایی:

1. بازبینی دستی فایل‌ها: باز کردن فایل‌های PHP با ویرایشگر متن (مثل Notepad++ یا Visual Studio Code) و بررسی ابتدای آن برای وجود کدهایی چون eval(base64_decode(…)) یا ترکیباتی مشابه، از اولین گام‌های تشخیص است.
2. استفاده از ابزار اسکن خودکار: ابزارهای امنیتی مانند Wordfence یا MalCare می‌توانند در تشخیص الگوهای تکراری در فایل‌های مختلف سایت کمک زیادی کنند.
3. تغییرات همزمان در چند فایل: مشاهده تغییرات همزمان در چند فایل یا تغییر تاریخ آخرین ویرایش فایل‌ها، نشانه‌ای واضح از آلودگی گسترده است.

۱۵- پر شدن ناگهانی فضای هاست؛ نشانه‌ای از انجام فعالیت های مخرب در پس‌زمینه

تصویر(۱۰)

یکی از نشانه‌های رایج آلودگی و ویروسی شدن سایت، افزایش غیرعادی مصرف فضای هاست و منابع سرور است. در برخی حملات، بدافزار با هدف اختلال در عملکرد سایت، شروع به تولید فایل‌های غیرضروری، تکراری یا بسیار حجیم در پوشه‌های مختلف می‌کند. این فایل‌ها ممکن است شامل لاگ‌های جعلی، کپی‌های متعدد از یک فایل آلوده یا حتی اسکریپت‌هایی باشند که پیوسته در حال نوشتن اطلاعات هستند.

راهکار شناسایی:

1. بررسی گزارش‌های مصرف منابع: ورود به کنترل‌پنل هاست (مانند CPanel یا DirectAdmin) و بررسی بخش Disk Usage یا Resource Usage نخستین گام است.
2. بررسی پوشه‌های حجیم: معمولاً پوشه‌هایی مثل tmp، cache، uploads یا logs در صورت آلودگی، حجم زیادی را به خود تخصیص می دهند.
3. مقایسه با نسخه پشتیبان: تحلیل تفاوت حجم فعلی فایل‌ها با نسخه‌های بکاپ می‌تواند مسیر دقیق افزایش حجم ناگهانی را نشان دهد.
4. استفاده از ابزارهای مدیریت هاست: ابزارهایی مانند File Manager یا ftp برای بررسی دقیق‌تر مسیرها و حذف فایل‌های مشکوک کاربرد دارند.

راهکارهای جلوگیری و رفع مشکل ویروسی شدن سایت

• نصب افزونه امنیتی و اسکن دوره‌ای فایل‌ها: با کمک ابزارهایی مانند Sucuri یا Wordfence می‌توان فایل‌های مخرب و پرحجم را شناسایی کرد.
• پاک‌سازی دستی فایل‌های مشکوک: حذف فایل‌های غیرضروری یا ناشناخته‌ای که به‌تازگی ایجاد شده‌اند.
• محدود کردن دسترسی به فایل ها : تغییر سطح دسترسی فایل هایی که بیش از حد سنگین شده اند برای جلوگیری از نوشتن مجدد فایل‌های جدید می تواند مفید باشد.
• بررسی اسکریپت‌های مشکوک: گاهی فایل‌های آلوده در نقش یک cron یا scheduled task اجرا شده و مکرراً فایل های جدید ایجاد می‌کنند. این موراد باید غیرفعال شوند.
• بکاپ‌گیری منظم: نگهداری نسخه پشتیبان سالم از سایت و فایل‌ها، فرآیند بازیابی را آسان و ایمن می‌کند.

جمع‌بندی و توصیه‌های نهایی

شناسایی به‌موقع آلودگی و تشخیص ویروسی شدن سایت، کلید اصلی حفظ امنیت و اعتبار وب‌سایت است. برای کاهش احتمال حملات و افزایش پایداری سایت، به نکات زیر توجه ویژه داشته باشید:

• بررسی مداوم: تغییرات در ساختار و محتوای سایت باید به‌طور منظم انجام شود.
  تهیه نسخه پشتیبان: بکاپ‌های دوره‌ای از اطلاعات، بازگشت سریع تر به وضعیت عادی را در شرایط بحرانی فراهم می‌کنند.
• بروزرسانی مداوم: همواره از جدیدترین نسخه‌های سیستم مدیریت محتوا، افزونه‌ها و قالب‌های رسمی استفاده کنید.
• توجه به هشدارها: گزارش‌ها و اخطارهای صادرشده از ابزارهای نظارتی باید بلافاصله تحلیل و برطرف شوند.

حملات سایبری همواره یکی از تهدیدهای جدی برای وب‌سایت‌ها محسوب می‌شوند. تجربه نشان داده است که بیشتر مشکلات امنیتی، نه به‌دلیل ضعف‌های فنی بلکه به‌خاطر بی‌توجهی به هشداردهنده یا تأخیر در واکنش به آن‌ها رخ می‌دهد. از هدایت ناخواسته کاربران گرفته تا پر شدن ناگهانی فضای هاست، هرکدام می‌توانند نشانه‌ای از حضور کدهای مخرب و ویروسی شدن سایت باشند. با بررسی منظم فایل‌ها، استفاده از ابزارهای نظارتی معتبر و بروزرسانی های منظم وب‌سایت، می توان در برابر بسیاری از حملات ایستاد.