دامنه هندشیک با هدف بازتعریف مفهوم سنتی سیستم نام دامنه، قصد دارد ساختار رایج DNS را از قالب متمرکز خارج سازد. این سیستم، نقشی محوری در ترجمه نام‌های دامنه قابل درک برای انسان به شناسه‌های عددی قابل پردازش توسط ماشین‌ها ایفا می‌کند؛ مکانیزمی که امکان دسترسی به صفحات مختلف وب را فراهم می‌سازد. با وجود فراگیر شدن این فناوری، طراحی فعلی HNS بر پایه متمرکزسازی استوار بوده و کنترل بخش‌های حیاتی آن در اختیار سازمان‌هایی نظیر ICANN قرار دارد.
در واکنش به این معماری متمرکز، Handshake با تکیه بر فناوری “دفتر کل توزیع شده” یا (Distributed Ledger)، الگویی جایگزین ارائه داده است. در این چارچوب نوین، افراد قادر هستند بدون وابستگی به نهادهای مرجع یا واسطه‌های رسمی، روند اختصاص، نگهداری و کنترل آدرس‌های اینترنتی را مستقیما و شفاف انجام دهند. پیاده‌سازی چنین مدلی، زمینه‌ساز شکل‌گیری محیطی غیرانحصاری، مقاوم در برابر سانسور و مبتنی بر اعتماد جمعی خواهد بود.
تصویر(۱)
دامنه هندشیک؛ ثبت دامنه بدون وابستگی به نهادهای مرجع
دامنه هندشیک به‌عنوان سازوکاری غیرمتمرکز در حوزه نام‌گذاری اینترنتی، با تکیه بر فناوری بلاکچین توسعه یافته و با هدف کاهش وابستگی به ساختارهای سنتی، مسیر تازه‌ای در اختیار کاربران قرار داده است. این چارچوب، شرایطی را فراهم می‌سازد تا افراد بتوانند دامنه‌های سطح بالا (TLD) را بدون دریافت مجوز از نهادهای مرکزی، به مالکیت خود درآورند.
در نظام سنتی، پسوندهایی مانند .com و .org یا دامنه‌های ملی، تحت کنترل مستقیم ICANN و مجموعه‌ای از ثبت‌کننده‌های مجاز قرار دارند. در نقطه مقابل، مکانیزم Handshake این نظم متمرکز را برهم زده و امکان ثبت مستقیم دامنه را برای عموم افراد فراهم کرده است؛ فرآیندی که نیاز به واسطه را کاملا از میان برداشت.
این قابلیت به‌ویژه برای افرادی که در مناطق محدودشده، درگیر فیلترینگ یا تحت تأثیر تحریم‌های جهانی هستند، فرصتی فراهم می‌کند تا به‌صورت مستقل، بدون سانسور و با سطح بالای امنیت، از فضای آنلاین بهره‌برداری کنند.
تفاوت Handshake با DNS سنتی چیست؟
تصویر(۲)
در ساختار سنتی سامانه نام دامنه، هر اقدام برای دسترسی به یک وب‌سایت مستلزم عبور از نقطه‌ای مرکزی به‌نام Root Zone است؛ گلوگاهی که موجب شده کنترل بخش بزرگی از فضای نام‌گذاری اینترنتی در اختیار نهادهای خاص بین‌المللی باقی بماند. این وابستگی نه‌تنها زمینه‌ساز بروز آسیب‌پذیری‌های امنیتی شده بلکه استقلال دیجیتال را برای کاربران مناطق مختلف، با چالش مواجه کرده است.
پروتکل Handshake با هدف اصلاح این وضعیت، معماری غیرمتمرکز را جایگزین مدل متمرکز پیشین کرده است. در این پروتکل جدید، امکان ثبت مستقیم دامنه دلخواه بدون نیاز به تایید نهادهای مرکزی فراهم شده و تمامی مراحل روی بستر بلاکچین انجام می‌گیرد. برای حفظ سازگاری با زیرساخت‌های فعلی، برخی از پسوندهای شناخته‌شده به‌صورت موقت در وضعیت رزرو باقی مانده‌اند تا در آینده، مالکان اصلی فرصت بازیابی آنها را به صورت رسمی داشته باشند.
ثبت دامنه هندشیک؛ مزایده‌ای شفاف با الگویی منصفانه
در اکوسیستم Handshake، تخصیص دامنه‌های سطح بالا از طریق مزایده‌های عمومی و هوشمند انجام می‌شود؛ فرآیندی که هر دو هفته یک بار برگزار شده و مشارکت در آن صرفاً با استفاده از رمزارز اختصاصی شبکه، یعنی HNS امکان‌پذیر است.
ساختار این مزایده‌ها به‌گونه‌ای طراحی شده که اولویت با شفافیت، عدالت و جلوگیری از هرگونه سوءاستفاده باشد. در این مدل، هر فرد می‌تواند برای نام موردنظر خود یک پیشنهاد مالی ارائه دهد اما فرد برنده صرفاً مبلغ پیشنهاد دوم را پرداخت می‌کند؛ نه قیمتی که خودش تعیین کرده است. این الگوریتم که با عنوان «مزایده ویکری» شناخته می‌شود، از دستکاری عمدی نرخ‌ها جلوگیری کرده و ارزش واقعی دامنه‌ها را دقیق‌تر نمایان می‌سازد.
بلاکچین دامنه هندشیک چگونه کار می‌کند؟
تصویر(۳)
معماری شبکه دامنه هندشیک به‌طور قابل‌توجهی از ساختار بلاکچین بیت‌کوین الهام گرفته و الگویی مشابه برای تأیید تراکنش‌ها و تولید بلاک‌های جدید ارائه کرده است. در این ساختار، گروهی از ماینرها توسط نرم‌افزارهای اختصاصی، توان پردازشی خود را به شبکه اختصاص می‌دهند تا در فرآیند پردازش داده‌ها مشارکت داشته باشند.
در ازای استخراج هر بلاک، میزان ثابتی از توکن این پروتکل، یعنی HNS، تحت عنوان پاداش به ماینر اعطا می شود. در شرایط فعلی، این پاداش برابر با ۲۰۰۰ واحد تعیین شده و بلاک‌ها تقریباً هر ۱۰ دقیقه یک‌بار به زنجیره اضافه می‌شوند. همچنین، تعداد کل توکن‌های موجود در این شبکه به‌صورت محدود تعریف شده و سقف آن رقم ۲.۰۴ میلیارد توکن می باشد. این سیاست محدودسازی عرضه، به حفظ ارزش و جلوگیری از بروز تورم کمک می‌کند.
دامنه هندشیک؛ ترکیبی از آزادی مالکیت و امنیت زیرساختی
دامنه‌های مبتنی بر شبکه Handshake از نظر عملکرد فنی تفاوتی با آدرس‌های متداول مانند .com یا .ir ندارند اما تمایز اصلی آنها در سطح مالکیت حقیقی، استقلال کامل از مراجع بین‌المللی و عدم نیاز به نهاد واسطه نهفته است. این ساختار غیرمتمرکز، بستری امن و غیرقابل سانسور برای فعالیت‌های آنلاین ایجاد می‌کند.
کاربردهای مهم دامنه هندشیک شامل موارد زیر است:
- راه‌اندازی وب‌سایت‌هایی که تحت نظارت یا فیلترینگ قرار نمی‌گیرند.
- واگذاری زیردامنه‌ها به اشخاص یا مجموعه‌های دیگر
- استفاده از نام دامنه به‌عنوان شناسه کاربری در پلتفرم‌های غیرمتمرکز
- ورود به سیستم‌های آنلاین بدون رمز عبور با بهره‌گیری از HNS
- ایجاد لینک کوتاه اختصاصی یا درگاه‌های اشتراک محتوا
- راه‌اندازی ایمیل شخصی با نشانی منحصربه‌فرد
- اتصال دامنه به پروژه‌های GitHub Pages، WordPress یا Vercel
روش های ثبت دامنه هندشیک؛ از مزایده تا ثبت مستقیم
برای کاربران علاقه‌مند به ثبت دامنه هندشیک، دو روش اصلی در دسترس قرار دارد که فرآیند ورود به این اکوسیستم را ساده‌تر می‌سازند، به‌ویژه برای افرادی که در کشورهای دارای محدودیت‌های زیرساختی فعالیت می‌کنند.
۱. شرکت در مزایده‌های مستقیم
افرادی که با فناوری بلاکچین آشنایی دارند، می‌توانند با تهیه رمزارز HNS و استفاده از کیف‌پول‌هایی مانند Namebase یا Bob Wallet، وارد فرآیند مزایده شوند و نام موردنظر خود را ثبت کنند.
۲. استفاده از پلتفرم‌های واسط
برخی سرویس‌ها مانند Namecheap، امکان ثبت دامنه هندشیک را مشابه نمونه‌های سنتی فراهم کرده‌اند. در این روش، تنها با فعالسازی گزینه مربوطه هنگام جستجو، ثبت دامنه بدون نیاز به شرکت در مزایده یا تعامل مستقیم، از طریق کیف‌پول انجام می‌شود.
پس از نهایی شدن ثبت، امکاناتی مانند تمدید، انتقال، فروش و مدیریت دامنه در همان پلتفرم ارائه می‌شود. برخلاف مدل‌های سنتی، در این ساختار هیچ نهادی امکان لغو مالکیت یا ایجاد تغییر یک‌طرفه روی دامنه ثبت‌شده را نخواهد داشت.
نحوه دسترسی به دامنه هندشیک؛ عبور از محدودیت مرورگرهای متداول
یکی از چالش‌های فعلی کار با دامنه‌های مبتنی بر HNS، عدم شناسایی پیش‌فرض آنها در مرورگرهای رایج مانند Chrome یا Firefox است. برای رفع این محدودیت، چند راهکار کاربردی پیشنهاد می‌شود:
-
نصب افزونه مرورگر: استفاده از افزونه‌هایی مانند Fingertip یا NextDNS که امکان شناسایی دامنه هندشیک را به مرورگر اضافه می‌کنند.
-
سرویس‌های میانی: بهره‌گیری از وب‌سایت‌هایی نظیر HNS.to یا HDNS.io برای بازکردن دامنه‌ها توسط لینک‌های معمولی
-
تنظیم DNS اختصاصی: تغییر تنظیمات DNS سیستم به سرویس‌هایی که از شبکه Handshake پشتیبانی می‌کنند.
در جدول زیر، معیارها، مزایا و معایب پروتکل Handshake ارائه شده است:
|
معیار |
مزایا |
معایب |
|
سازگاری با دامنه‌های سنتی ICANN |
دامنه‌های سنتی ICANN با Handshake سازگار هستند. |
دامنه‌های Handshake هنوز با اکثر مرورگرهای رایج سازگار نیستند. |
|
مالکیت دامنه |
اجاره دامنه به مالکیت واقعی تبدیل می‌شود. |
دامنه‌های Handshake در حال حاضر باید هر دو سال یک‌بار با پرداخت مبلغی ناچیز تمدید شوند. |
|
در دسترس بودن TLD ها |
پسوندهای دامنه به زبان‌های مختلف دنیا ارائه می‌شوند. |
– |
|
کاهش هزینه‌ها |
مالکیت پسوند دامنه دیگر هزینه‌های سنگین ندارد. |
برای خرید دامنه‌های Handshake باید از رمزارز HNS استفاده شود. |
|
اینترنت امن‌تر |
پتانسیل ایجاد اینترنتی ایمن‌تر وجود دارد. |
با توجه به وجود سایر بلاکچین‌های نام‌گذاری، احتمال تداخل (Collision) بین نام‌ها وجود دارد. |
|
عدالت در مزایده |
مبلغ برنده مزایده به فرد ثروتمند نرسیده بلکه «سوزانده» یا حذف می‌شود. |
پروژه Handshake هنوز در مراحل توسعه قرار دارد. |
|
رشد جامعه کاربری |
وب‌سایت Namecheap به‌تازگی پلتفرم Namebase را خریداری کرده است. |
– |
جدول(۱)
آینده دامنه هندشیک؛ حرکت به‌سوی اینترنت مستقل
دامنه‌های مبتنی بر HNS، بخشی از جنبش وب ۳ به‌شمار می‌روند؛ حرکتی که جهت ایجاد اینترنتی غیرمتمرکز، شفاف و وابسته به تصمیم جمعی کاربران، در حال شکل‌گیری است. با وجود نوپا بودن این فناوری، چشم‌انداز رشد آن در سال‌های آینده بسیار روشن ارزیابی می‌شود.
در مسیر توسعه، انتظار می‌رود این دامنه‌ها تنها به آدرس‌های اینترنتی محدود نشوند و کاربردهای وسیع‌تری همچون شناسه کاربری در شبکه‌های اجتماعی، کانال پرداخت رمز ارزی، ایمیل خصوصی، ذخیره‌سازی ابری و حتی هویت دیجیتال را پوشش دهند. برای کاربران کشورهای دارای محدودیت، بهره‌گیری از این فناوری می‌تواند دریچه‌ای به‌سوی استقلال دیجیتال، کاهش وابستگی به زیرساخت‌های جهانی و حضور آزادانه‌تر در فضای وب بین‌المللی ایجاد کند.
آیا دامنه هندشیک تبدیل به استاندارد جدید اینترنت می‌شود؟
تصویر(۴)
پروتکل Handshake را نمی‌توان صرفاً یک ابزار برای ثبت دامنه تلقی کرد. این پروژه، بخشی از جنبش وسیع‌تری به‌نام اینترنت غیرمتمرکز محسوب می‌شود؛ حرکتی که با هدف کاهش وابستگی به زیرساخت‌های متمرکز، حذف تسلط شرکت‌های واسطه و بازگرداندن کنترل به کاربران نهایی، در حال گسترش است.
مسیر جهانی دامنه هندشیک؛ چالش‌ها و عوامل تأثیرگذار
رشد این پروتکل به مجموعه‌ای از شرایط کلیدی وابسته است که در صورت تحقق، می‌تواند آن را به یکی از اجزای اصلی اینترنت آینده تبدیل کند:
۱. پذیرش توسط مرورگرهای اصلی
پشتیبانی از دامنه‌های HNS به‌صورت پیش‌فرض در مرورگرهایی مانند Chrome، Firefox یا Edge، عامل مهمی جهت تسهیل استفاده عمومی خواهد بود. در حال حاضر، این قابلیت تنها از طریق افزونه‌ها یا تنظیمات جانبی فراهم است.
۲. ورود برندهای معتبر به اکوسیستم HNS
موفقیت پروژه‌هایی مشابه، مانند ENS، تا حد زیادی به حمایت شرکت‌های بزرگی همچون گوگل وابسته بوده است. حضور شرکت های معتبر می‌تواند اعتبار و اعتماد عمومی را به این شبکه منتقل کند.
۳. ایجاد چارچوب قانونی مشخص
نبود قوانین رسمی درباره مالکیت دامنه‌های غیرمتمرکز یکی از موانع اصلی پذیرش جهانی به‌شمار می‌رود. تدوین مقررات حقوقی مشخص، مسیر توسعه و به‌رسمیت شناختن HNS را هموار خواهد کرد.
پروژه‌های فعال مبتنی بر دامنه هندشیک
با وجود نوپا بودن این فناوری، دامنه‌های HNS در میان توسعه‌دهندگان وب ۳، جایگاه ویژه‌ای به‌دست آورده‌اند. نمونه‌هایی از پروژه‌های فعال در این اکوسیستم، به صورت زیر هستند:
-
dLinks: سرویس ایجاد پروفایل آنلاین مبتنی بر دامنه اختصاصی
-
Hmail: سامانه‌ای برای راه‌اندازی ایمیل غیرمتمرکز با مالکیت کامل
-
Nomad: شبکه اجتماعی که دامنه HNS را به‌عنوان شناسه کاربری به‌کار می‌گیرد.
-
dWord: ابزار ساده‌سازی طراحی وب‌سایت بدون نیاز به هاست متمرکز
-
GitHub Pages + HNS: راهکاری برای ترکیب دامنه‌های غیرمتمرکز با توسعه متن‌باز در پروژه‌های شخصی یا سازمانی
جمع‌بندی؛ دامنه هندشیک گامی به‌سوی مالکیت دیجیتال و کنترل واقعی
Handshake تنها یک ابزار جایگزین برای ثبت دامنه نیست بلکه زیرساختی برای بازتعریف معماری اینترنت به‌شکل آزاد، ایمن و شفاف محسوب می شود. این پروتکل با حذف وابستگی به نهادهای واسطه، امکان بهره‌برداری از اینترنت را به شیوه‌ای مستقل و قابل اعتماد فراهم می‌سازد.
آینده این فناوری در گرو توسعه ابزارهای کاربرپسند، افزایش مشارکت توسعه‌دهندگان و به‌رسمیت شناختن آن توسط پلتفرم‌های جهانی است اما در مسیری که آغاز شده، نقش کاربران در شکل‌دهی به آینده وب، بیش از هر زمان دیگری پررنگ خواهد بود