سرور DNS ثانویه (Secondary DNS server) چیست و چگونه کار می‌کند؟

داشتن یک سرور DNS ثانویه برای صاحبان وب‌سایت بسیار مهم است زیرا به تضمین پایداری و کاهش مدت زمان قطعی کمک می‌کند. این سرور باعث افزایش مقاومت سیستم شده و از قطعی‌های ناخواسته جلوگیری می‌نماید. در ادامه، به بررسی این موضوع پرداخته می شود که سرور DNS ثانویه چیست، چگونه کار می‌کند و چرا اهمیت دارد. در این مقاله هر آنچه را که باید درباره سرورهای DNS ثانویه بدانید، آمده است.

سرور DNS ثانویه یا Secondary DNS چیست؟

سرور DNS ثانویه یک سرور پشتیبان است که در صورت خرابی یا فشار بیش از حد روی سرور DNS اصلی، وظایف آن را بر عهده می‌گیرد. این سرور پشتیبان همان اطلاعات DNS سرور اصلی را دارد، بنابراین کاربران همچنان می‌توانند به وب‌سایت شما دسترسی داشته باشند. وقتی یک کاربر نام دامنه‌ای را درخواست می‌کند، سرور DNS ثانویه مانند سرور اصلی، آدرس IP صحیح را به او ارائه می‌دهد.

چرا سرور DNS ثانویه مهم است؟

داشتن یک سرور DNS پشتیبان برای صاحبان وب‌سایت بسیار حیاتی است زیرا به تضمین پایداری و کاهش مدت زمان از کارافتادگی کمک می‌کند. بدون یک سرور پشتیبان، در صورت خرابی سرور اصلی، کاربران تا زمان رفع مشکل نمی‌توانند به سایت شما دسترسی داشته باشند. این مسئله می‌تواند موجب از دست رفتن درآمد و آسیب به اعتبار کسب‌وکارتان شود، خصوصا اگر وب‌سایت‌تان نقش مهمی در سازوکار تجاری شما داشته باشد.

علاوه بر این، داشتن یک سرور DNS ثانویه می‌تواند به توزیع بار سرور اصلی کمک کند. بخشی از ترافیک ورودی می‌تواند به سرور پشتیبان هدایت گردد که باعث کاهش فشار روی سرور اصلی و افزایش سرعت پاسخگویی به بازدیدکنندگان می‌شود.

سرور DNS ثانویه چگونه کار می‌کند؟

سرور DNS ثانویه یک نسخه کپی از رکوردهای DNS سرور اصلی را نگه می‌دارد. وقتی یک درخواست DNS ارسال می‌گردد، ابتدا به سرور اصلی فرستاده می‌شود. اگر سرور اصلی در دسترس باشد، پاسخ را طبق معمول ارسال می‌کند اما اگر به هر دلیلی در دسترس نباشد، درخواست به سرور پشتیبان منتقل می‌شود.

سرور ثانویه طوری پیکربندی شده که وقتی سرور اصلی در دسترس نیست، به درخواست‌های DNS پاسخ دهد. به همین دلیل، همیشه با سرور اصلی همگام‌سازی می‌شود، یعنی هر تغییری که در رکوردهای DNS سرور اصلی ایجاد گردد، به طور خودکار در سرور پشتیبان نیز بروزرسانی خواهد شد. این همگام‌سازی تضمین می‌کند که سرور پشتیبان همیشه جدیدترین رکوردهای DNS را در اختیار دارد.

نحوه تنظیم سرور پشتیبان

برای راه‌اندازی یک سرور پشتیبان، باید سرور اصلی را طوری تنظیم کنید که هر تغییری در رکوردهای DNS را به سرور پشتیبان اطلاع دهد. این فرآیند از طریق Zone Transfer انجام می‌شود که به سرور پشتیبان اجازه خواهد داد بروزرسانی‌های جدید را از سرور اصلی دریافت کند.

وقتی یک Zone Transfer انجام شود، سرور اصلی رکوردهای بروزرسانی‌شده را به سرور پشتیبان ارسال می‌کند تا پایگاه داده DNS خود را با اطلاعات جدید بروزرسانی نماید. این کار باعث می‌شود که سرور ثانویه همیشه یک نسخه بروز از داده‌های DNS را داشته باشد و در صورت نیاز به درخواست‌های DNS پاسخ دهد.

تفاوت سرور DNS اصلی و ثانویه

تفاوت اصلی بین سرور DNS اصلی و ثانویه در سلسله‌مراتب آنها است. سرور اصلی (Primary)، مرجع است، در حالی که سرور ثانویه (Secondary) رکوردهای DNS را از سرور اصلی دریافت می‌کند. در ادامه، جزئیات بیشتری از تفاوت سرور DNS ثانویه و اصلی آورده شده است:

• Primary DNS server یک سرور معتبر برای دامنه های خاص است. این سرور مسئول ذخیره و مدیریت Zone File می باشد که شامل تمام رکوردهای DNS آن دامنه است.
• Secondary DNS server یک سرور پشتیبان می باشد که Zone File را از سرور اصلی دریافت می‌کند. این سرور برای افزایش پایداری و قابلیت اطمینان سیستم DNS طراحی شده است. در صورتی که سرور اصلی از دسترس خارج شود، سرور ثانویه می‌تواند وظایف آن را بر عهده بگیرد و همچنان به درخواست‌های DNS پاسخ دهد.

انواع پیکربندی DNS ثانویه و اصلی 

پیکربندی‌های مختلفی برای سرورهای DNS اصلی و ثانویه وجود دارد. در ادامه به یکی از رایج‌ترین انواع پیکربندی DNS ثانویه و اصلی پرداخته می شود:

پیکربندی Primary – Secondary

تصویر(۱)

در این مدل، PRIMARY SERVER به عنوان سرور اصلی عمل می‌کند و تمامی بروزرسانی‌های رکوردهای DNS روی آن انجام می‌شود. سرور اصلی تغییرات را به سرور SECONDARY SERVER اطلاع می‌دهد و سپس رکوردها (Zones) از طریق انتقال افزایشی (IXFR) یا کامل (AXFR) منتقل می‌شوند.

سرور ثانویه علاوه بر نقش پشتیبان، می‌تواند بخشی از بار ترافیکی را نیز کاهش دهد زیرا برخی از درخواست‌های DNS به جای سرور اصلی، برای سرور ثانویه ارسال می‌شوند.

Primary مخفی (Hidden Primary)

تصویر(۲)

در این پیکربندی، PRIMARY SERVER پشت فایروال شرکت قرار دارد و مخفی می باشد. هدف این است که سرور اصلی بیشترین امنیت ممکن را داشته باشد و کاربران نتوانند به آن دسترسی مستقیم پیدا کنند. در این حالت، SECONDARY SERVER به عنوان نمای بیرونی شما عمل می‌کند و تمام بروزرسانی‌ها را از سرور اصلی دریافت می‌نماید.

این روش باعث کاهش بار سرور اصلی نمی‌شود اما یک استراتژی امنیتی عالی برای محافظت از اطلاعات ارزشمند شما است.

Primary – Primary

تصویر(۳)

در این پیکربندی هر دو سرور، اصلی هستند. یعنی هر دو می‌توانند به درخواست‌های DNS پاسخ دهند. این مدل به شکل موثری بار ترافیکی را کاهش داده و سرعت پاسخ‌دهی را افزایش می‌دهد.

در این روش، هر دو سرور همگام‌سازی شده و همیشه جدیدترین داده‌های DNS را در اختیار دارند. این همگام‌سازی معمولاً از طریق یک API میانی انجام می‌شود که تغییرات را روی هر دو سرور اعمال می‌کند. مهم نیست کدام پیکربندی را انتخاب کنید، یک سرور DNS ثانویه قطعاً می‌تواند برای شما مفید باشد. این سرور می‌تواند امنیت اضافی، توزیع بهتر ترافیک و نتایج سریع‌تر برای کاربران شما فراهم کند و از همه مهم‌تر، راه‌اندازی آن آسان است.

مزایای استفاده از سرور DNS ثانویه

در ادامه، برخی از مزایای کلیدی و دلایل قانع‌کننده برای استفاده یک سرور DNS پشتیبان آورده شده است:

• کاهش زمان از کارافتادگی (Downtime کمتر):  سرور ثانویه باعث افزایش مقاومت سیستم شده و از قطعی‌های ناخواسته جلوگیری می‌کند. حتی اگر سرور اصلی به دلیل خرابی، حملات DDoS یا تعمیرات از دسترس خارج شود، سرور ثانویه همچنان فعال خواهد بود و کاربران شما با مشکل مواجه نخواهند شد. تمام ترافیک در این شرایط به سرور ثانویه هدایت می‌شود.
• بهبود عملکرد: با توزیع بخشی از ترافیک به سرور ثانویه، می‌توانید عملکرد کلی سیستم را بهبود دهید. این کار به سرعت بارگذاری بهتر منجر می‌شود و تجربه بهتری برای کاربران فراهم می‌کند.
• برنامه پشتیبان (Backup Plan): می‌توانید از سرور ثانویه به عنوان یک نسخه پشتیبان استفاده کنید و کپی تمام داده‌های خود را در آن داشته باشید. این یک لایه امنیتی اضافی برای سیستم شما ایجاد می‌کند و خطر از دست دادن اطلاعات را کاهش می‌دهد.
• توازن بار (Load Balancing): با توزیع درخواست‌های DNS بین چندین سرور، می‌توانید از تکنیک‌های توازن بار استفاده کنید تا ترافیک به طور مساوی تقسیم شده و عملکرد و قابلیت اطمینان سیستم بهینه شود.
• پایداری جغرافیایی (Geographical Redundancy): قرار دادن سرورهای DNS ثانویه در موقعیت‌های جغرافیایی مختلف می‌تواند مقاومت زیرساخت DNS شما را مقابل قطعی‌های محلی یا مشکلات شبکه‌ای افزایش دهد. این موضوع به بهبود دسترسی‌پذیری و اطمینان سیستم کمک می‌کند.

استفاده از سرور DNS ثانویه یک راهکار هوشمندانه برای افزایش پایداری، امنیت و سرعت وب‌سایت شما است. 

چه کسانی به سرورهای DNS ثانویه نیاز دارند؟

سرورهای DNS ثانویه برای هر شرکتی که به صورت آنلاین فعالیت می‌کند و قصد کسب درآمد دارد یا برای سازمان‌هایی که وظایف حیاتی را مدیریت می‌کنند، بسیار ضروری هستند. این سرورها به عنوان پشتیبان عمل می‌کنند و در صورتی که سرور اصلی دچار مشکل یا خرابی شود، استمرار عملکرد را تضمین می‌نمایند. بدین ترتیب، تمامی تراکنش‌ها و فعالیت‌های کاری به طور بی‌وقفه ادامه پیدا می‌کنند.

نهادهایی که به این سرورها نیاز دارند عبارتند از:

• کسب‌وکارها و سازمان‌ها: کسب‌وکارها برای انجام عملیات مختلف به حضور آنلاین خود وابسته هستند. یک سرور پشتیبان تضمین می‌کند که وب‌سایت و سایر خدمات آنلاین آنها حتی با خرابی سرور اصلی در دسترس باقی بمانند.
• پلتفرم‌های تجارت الکترونیک: پلتفرم‌های تجارت الکترونیک به دسترسی پذیری بالا نیاز دارند تا بتوانند تراکنش‌ها را پردازش کرده و به طور موثر خدمات ارائه دهند.
• ارائه‌دهندگان خدمات اینترنت (ISP ها): ارائه‌دهندگان خدمات اینترنت اغلب از سرورهای DNS ثانویه استفاده می‌کنند تا اطمینان حاصل نمایند که خدمات اینترنتی آنها برای مشترکان بدون قطعی باقی می‌ماند.
• ارائه‌دهندگان زیرساخت‌های حیاتی: نهادهایی که زیرساخت‌های حیاتی مانند تاسیسات خدماتی، مراکز درمانی و مؤسسات مالی را اداره می‌کنند، برای تضمین ارائه مداوم خدمات به سرورهای DNS ثانویه وابسته هستند.
• شرکت‌های ارائه‌دهنده هاستینگ: شرکت‌های هاستینگ هزاران وب‌سایت را روی سرورهای خود میزبانی می‌کنند. آنها معمولاً خدمات DNS ثانویه را به مشتریان خود ارائه می‌دهند تا در دسترس بودن بالای وب‌سایت‌ها را تضمین نمایند.
• نهادهای دولتی: نهادهای دولتی نیز به دسترسی پذیری بالای خدمات آنلاین خود نیاز دارند. آنها از سرورهای پشتیبان استفاده می‌کنند تا اطمینان حاصل شود که وب‌سایت‌ها، پورتال‌ها و سایر منابع آنلاین آنها حتی در شرایط اضطراری یا خرابی‌های فنی به طور مداوم در دسترس باشند.

بهترین روش‌ها برای مدیریت سرور DNS ثانویه

مدیریت صحیح سرور DNS ثانویه، دسترسی‌پذیری بالا، قابلیت اطمینان و عملکرد بهینه را برای دامنه شما تضمین می‌کند. در ادامه، برخی از بهترین روش‌ها برای حفظ امنیت و کارایی زیرساخت DNS ارائه شده است:

1. ایمن‌سازی Zone Transfer: همیشه تنظیمات انتقال رکورد (AXFR/IXFR) را به گونه‌ای انجام دهید که فقط از آدرس‌های IP مجاز قابل انجام باشد. برای احراز هویت و رمزنگاری این انتقالات از کلیدهای TSIG (Transaction Signature) استفاده کنید تا از دسترسی‌های غیرمجاز جلوگیری شود.
2. پایش عملکرد و زمان فعالیت (Uptime): سلامت سرورهای DNS اصلی و ثانویه را به صورت منظم بررسی کنید. از ابزارهای نظارت بر DNS برای تشخیص زودهنگام خرابی‌ها استفاده نمایید. همچنین، ابزارهایی مانند Dig و NSlookup به شما کمک می‌کنند تا اطمینان حاصل کنید که رکوردهای DNS به درستی همگام‌سازی شده‌اند.
3. تضمین همگام‌سازی منظم: انتقال Zone را خودکارسازی کنید تا سرور DNS ثانویه همواره آخرین تغییرات سرور اصلی را دریافت کند. همچنین، نرخ تازه‌سازی (SOA – Start of Authority) را به درستی پیکربندی کنید تا از تاخیر در بروزرسانی رکوردها جلوگیری شود.
4. توزیع سرورها در موقعیت‌های جغرافیایی مختلف: سرورهای DNS ثانویه را در مناطق جغرافیایی متفاوت مستقر کنید تا از اختلالات محلی جلوگیری شود. این کار باعث بهبود افزونگی (Redundancy) و همچنین افزایش سرعت و کارایی پردازش درخواست‌های DNS خواهد شد.
5. بروزرسانی رکوردهای NS: اطمینان حاصل کنید که در پنل ثبت‌کننده دامنه (Registrar) رکوردهای Name Server یا NS شامل سرورهای DNS ثانویه نیز باشند تا افزونگی و قابلیت انتقال بین سرورها به درستی انجام شود.
6. استفاده از چندین ارائه‌دهنده DNS: در صورت امکان، از چند ارائه‌دهنده DNS مختلف استفاده کنید تا مقابل اختلالات احتمالی در یک ارائه‌دهنده خاص مقاوم‌تر باشید.

با رعایت این اصول، می‌توان ضمن افزایش قابلیت اطمینان، امنیت را بهبود بخشید و خطرات ناشی از قطعی خدمات DNS را کاهش داد.

نتیجه‌گیری

داشتن یک سرور DNS ثانویه برای مالکان وب‌سایت‌ها ضروری است زیرا به افزایش زمان دسترسی (Uptime)، کاهش قطعی‌ها و بهبود قابلیت اطمینان سیستم DNS کمک می‌کند. این سرور به عنوان یک پلن پشتیبان عمل کرده و در صورت خرابی یا لود بیش از حد سرور اصلی، وظایف آن را بر عهده می‌گیرد تا وب‌سایت همچنان در دسترس بماند.

علاوه بر این، با توزیع ترافیک به سمت سرور پشتیبان، می‌توان عملکرد کلی سیستم را بهبود بخشید و زمان لود صفحات را برای کاربران کاهش داد. به طور کلی، پیاده‌سازی سرور DNS ثانویه یک راهکار هوشمندانه و آسان است که می‌تواند برای هر صاحب وب‌سایتی مفید باشد.